İnegöl şehir merkezine uzaklığı 6 kilometredir. Cerrah, İnegöl’e ve halkına yıllarca mesire yeri olarak hizmet vermiştir. Edebey Köyü'nü İnegöl'e bağlayan yol üzerindedir. Yakın çevresinde Çeltikçi, Hocaköy, Edebey ve Akhisar mahalleleri vardır. Arka planda kalan ve Kıran mahallesine kadar uzayan yol çevresinde yer alan bütün mahalle yolları, Cerrah Mahallesinden geçer. Mahalle halkının geçim kaynağı ağırlıklı olarak meyve ve sebze çeşitleridir. Arazisi son derece verimlidir. Uludağ'dan kopup gelen ve debisi yüksek olan Akdere, mahallenin içinden geçer ve birkaç kilometre kuzeyde Hoca Köy/Ali Ağa Deresi ile birleşerek Kalburt adını alır. Kalburt deresi, tüm arazisini sulama kapasitesine sahip olarak İnegöl Organize Sanayi Bölgesi'ne geçer. Yetiştirdiği ürünler arasında başta Cerrah fasulyesi olmak üzere elma ve her çeşit meyve yer alır. İstiklal Savaşı'ndan sonra gerçekleştirilen mübadele dolayısıyla Batı Trakya'dan özellikle Karaca Ova Beldesi'nden buraya göçmen aktarılmıştır. Bu nedenle günümüzde mevcut olan nüfus yapısının çekirdeğini göçmenler oluşturmaktadır. Selanik ve Kocacık menşeli göçmenler çoğunluktadır. Tarihi kimliği açısından da Cerrah Mahallesi önemlidir. Terim olarak Cerrah, iki kelimeden oluşmuştur. Etimolojik açıdan tetkik edildiğinde bu terim, Arapça ‘cer’ kelimesi ile Farsça ‘rah’ kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir ki, Türkçe anlamı: ‘Koşu yolu’ demektir. Çünkü Osmanlılar döneminde bu köyün adı At Oğlanları Karyesi'dir. Zaîm ve bey timar yeridir. Yıllık vergi geliri, 1487 yılında bin 70 akçadır. 1520’de 509 akçaya düşmüştür. 1573 yılında ise yıllık vergi geliri, 2 bin 367 akça olmuştur. Görüldüğü üzere Cerrah, İnegöl'deki yöneticilerin, daima ilgi odağı olmuştur. Çiftlik/Mesâriye mahalleleri civarında bulunan Kızıl Saray'a giden yol, buradan geçmektedir. Hem savaş için hem de binek hayvanı olarak kullanılan atların yetiştirildiği ve eğitildiği mahal de burasıdır. Bunun için resmi kayıtlarda mahallenin ismi, At-Oğlanları Karyesi olarak geçmektedir. Güncel ifadesiyle, Koşu Yolu demektir. 1573 yılında Cerrah olarak değiştirildiği görülür. Bursa Kadı Sicillerindeki kayıtlarda da adına rastladığımız Cerrah, Medine vakıfları köyü imiş. 16. yüzyıl belgelerine göre köylüler hassa pirinç ve meyveci imiş. Saraya pirinç ve meyve üretirlermiş. 1893 yılında bin 478 kişi yaşayan Cerrah Mahallesinde, 1908 yıllığına göre Yenice bucağına bağlı 276 haneli bir köy idi. 19. yüzyılda köyde tümüyle Ermenilerin yaşadığı görülür. Cumhuriyet öncesi en büyük Ermeni köyüdür. Birçok ipek fabrikası bulunan mahallede, bu tarihte çok zengin bir yerleşim yeri idi. 1915 yılında Ermeniler köyden sürülünce bir süre, çevre köylerden gelen göçmenler iskan olmuştur. Kurtuluş Savaşı sonrasında ise Mübadele göçmenleri olarak Yunanistan sınırındaki Peştere kazasının Dorkuva köyünden gelen Pomak göçmenleri ile Arnavut, Boşnak ve 93 göçmenleri yerleştirilmiştir. Kurtuluş Savaşı sırasında köy, büyük ölçüde yandığı için Ermeni eserlerinden ne kilise, ne hamam ve ne de fabrikalardan bir eser kalmamıştır. 3 Haziran 1990 tarihinde belediye olan Cerrah, 2014 yılında çıkarılan Büyükşehir yasasıyla birlikte mahalle olarak İnegöl’e bağlandı.
SANAYİ VE TARIM
Mahallenin sanayi ve tarımı birlikte götürdüğünü ifade eden Cerrah Mahallesi Muhtarı Hasan Ayar, “Şuan Cerrah Mahallemizin resmi nüfusu 4 bin 300 ama yaşayan olarak 7 bin civarında. Mahallemiz sanayi, tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlıyor. Tarımda sebze ve meyve üretimi yapılıyor. Elma, armut, şeftali, erik, marul üretiliyor. Son yıllarda seracılık gelişmeye başladı. Salatalık, domates yetiştiriliyor. Ayrıca küçükbaş hayvancılıkta mahallemizde yapılıyor. 3 bin civarında küçükbaş hayvan bakılıyor. Ayrıca Cerrah Sanayi Bölgemizde 50 tane fabrika faal olarak çalışıyor. Bu da hem mahallemize hem de ilçemize istihdam anlamında katkı sağlıyor” dedi.
ÇÖĞÜR’ÜN BAŞKENTİ
Türkiye’nin çöğür ihtiyacının yüzde 70’ini Cerrah Mahallemiz karşılıyor. Yılda yaklaşık 30 milyon adet fidan ve çöğür üretiliyor. Üretimin yüzde 20’sini ihracata gidiyor. Mahallemiz fidan ve çöğürcülükle meşhur. Bu alanda yaklaşık 40 yıllık bir tecrübeye sahibiz. Yılda 34 ülkeye çöğür ihracatı yapılıyor. Üreticilerimiz ülke ekonomisine yaklaşık 10 milyon lira girdi sağlıyor. Armut, erik, şeftali, kayısı gibi birçok meyvenin fidan ve çöğürünü üretiyoruz. 2011 yılında bu zamana kadar da çöğürümüz sertifikalıdır” diye konuştu.
MAHALLEMİZİN EN BÜYÜK GEÇİM KAYNAĞI; ÇÖĞÜR
Ayar, “Mahallemizde 40 yıldır çöğür ve fidan üretimi yapılmaktadır. Mahallemizin en büyük geçim kaynağı bu sektördür. Devletimizin gerekli desteğin verilmesini istiyoruz. Ayrıca sektörün ihtiyacı olan bir soğuk hava deposu istiyoruz. Her türlü meyvenin fidanı ve çöğürü üretilmekte ve aynı zamanda ihracatı yapılmaktadır. Yaklaşık 10 milyon lira civarında ülkemize gelir sağlanmaktadır” dedi.
OKSİJEN DEPOSU; CERRAH PARKI
Ayar, “Cerrah Parkımız yaklaşık 70 yıldır İnegöl halkına hizmet veriyor. Büyükşehir Belediyemiz tarafından parkımız yenilendi. İlçe halkımızda halkımızı tercih ediyor. Özellikle hafta sonları İnegöl’e yakın olması, temiz havası ve deresi nedeniyle oldukça yoğun olarak kullanılıyor. Yıl boyunca binlerce insanımız parkımızı kullanıyor. Bu konuda tek sıkıntımız; otopark. Özellikle hafta sonları kalabalıktan bu sıkıntıyı yaşıyoruz. İlçe halkımıza hizmet eden parkımıza herkesi bekliyoruz” diye konuştu.
TARİHİ RUM HAMAMI
Ayar, “Mahallemizde Rumlardan kalma bir hamam var. Yaklaşık 250-300 yıllık bir hamam. Şuan kullanılmıyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilecek. Koruma altına alındı. Tadilatı yapılacak” şeklinde konuştu.
