Türk'ün gücünü dünyaya gösterdiği büyük zafer Çanakkale Zaferi'nin bu sene 18 Mart'ta 106. yılını kutlayacağız. 1915 ve 1916 yılları arasında süren ve yaklaşık 300.000 kahraman askerimizin şehit olduğu savaş büyük bir zaferle bitti. Çanakkale, Birinci Dünya Savaşı’nda tarihin en kanlı mücadelelerinden birine sahne olurken, cephede en çok şehit veren şehrin 4 bini aşkın asker ile Bursa olduğu, İnegöl’ün ise 534 şehit verdiği ortaya çıktı.
Çanakkale savaşında yaşanan kayıplar, her iki taraf adına ürkütücü boyutlara ulaşırken, savaşın bilançosunu tam olarak hesaplamak mümkün olmadı. Genelkurmay Başkanlığı’nın kayıtlarına göre Türk tarafının zayiatının, 8,5 aylık zaman zarfında 566 subay, 54 bin 141 er olmak üzere toplam 54 bin 707 şehit oldu. 957 subay, 88 bin 839’er olmak üzere 89 bin 796 yaralı, kayıp, esir, hastanede ölen, hava değişimi alanlar ile birlikte bu sayının 181 bin 184´e ulaştığı biliniyor.
EN ÇOK ŞEHİT VEREN İL; BURSA
Milli Savunma Bakanlığı’nın kayıtlarında Çanakkale´de en çok şehit veren ilin 4 bin 92 şehitle Bursa olduğunu ifade eden Düzce Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Öğretim Üyesi Cumhuriyet Tarihi Uzmanı Yrd. Doç Dr. Celil Bozkurt, “Balıkesir 2 bin 718, Konya 2 bin 488, Kastamonu 2 bin 425, Denizli 2 bin 195 kişi şehit ile izlemiştir. Türkiye genelinde ise ilçeler arasında Bursa’nın Orhaneli ilçesi bin 34 kişi ile Çanakkale’de en çok şehit veren ilçe olmuştur. Orhaneli ilk sırayı alırken, Mustafakemalpaşa 690, İnegöl 534, Karacabey 397 ve Yenişehir 229 kişi şehit vermiştir. Orhaneli, 1915 yılının idari taksimatında günümüzdeki Keles, Harmancık ve Büyükorhan ilçelerini de kapsamaktaydı. Dolayısıyla bu ilçelerin şehitleri de ilave edildiğinde Orhaneli, toplamda bin 34 şehit vermiştir. Orhaneli’nin Gümüşpınar ve Söğüt ile Harmancık’ın Çakmak köyleri ise 17’şer resmi kayıtla en çok şehit veren köyler durumundadır” dedi.
67 KÖYDEN ŞEHİT
İnegöl ilçesinde Milli Savunma Bakanlığı’nın açıklamış olduğu şehitler listesinde doğum yerleri bilinen 226 şehit vardır. Bunlar 67 köye aittir. Bu köyler ve şehit sayıları şöyledir:
Akbaşlar köyü 2, Akhisar köyü 15, Akıncılar köyü 5, Alanyurt köyü 5, Alibey köyü 6, Aşağıballık köyü 2, Bahariye köyü 1, Bahçekaya köyü 1, Bilal köyü 1, Çavuşköy 1, Çayyaka köyü 4, Çeltikçi köyü 5, Çitli köyü 5, Deydinler köyü 6, Dipsizgöl köyü 2, Doğanyurdu köyü 1, Edebey köyü 1, Esenköy 3, Eskikaracakaya köyü 1, Fevziye köyü 2, Fındıklı köyü 1,Gedikpınar köyü 2, Gülbahçe köyü 2, Gündüzlü köyü 5, Güneykestane köyü 1, Güzelyurt köyü 1, Hacıkara köyü 1, Halhalca köyü 2, Hamamlı köyü 2, Hamidiye köyü 9, Hamzabey köyü 15, Hasanpaşa köyü 2, Hayriye köyü 6, Hilmiye köyü 1, Hocaköy 3, İclaliye köyü 2, İhsaniye köyü 3, İnayet köyü 3, İlçe merkezi 1, İsaören köyü 7, Karalar köyü 4, Kayapınar köyü 2, Kestanealan köyü 4, Kıran köyü 3, Kocakonak köyü 1, Kozluca köyü 1, Kulaca köyü 3, Kurşunlu köyü 4, Lütfiye köyü 3, Maden köyü 1, Mezit köyü 5, Olukman köyü 5, Ortaköy 8, Osmaniye köyü 2, Soğukdere köyü 2, Sultaniye köyü 2, Süle köyü 1, Sülüklü köyü 2, Süprüntü köyü 1, Şehitler köyü 14, Şipali köyü 1, Tahtaköprü 1, Tekkeköy 2, Tokuş köyü 2, Turgutalp köyü 3,
Tüfekçikonak köyü 2, Yeniceköy 5, Yukarıballık köyü 4 şehittir. Birde doğum yerleri belli olmayan 206 şehit vardır ki bunlardan dolayı İnegöl’ün bütün köyleri şehit vermiştir.
İnegöl’den Çanakkale de şehit olanların geneli Çanakkale Savaşı’nın ilk yılında 1915 yılında şehit olduklarını görmekteyiz. Bunlardan üçte biri Arıburnu ve Seddülbahir savaşlarında şehit olmuştur. Milli Savunma Bakanlığının açıkladığı şehitler sadece 1915 yılına ait olanlardır. Bu yıldan sonra da şehit olanlar vardır.
İnegöl İlçesinin en çok şehit veren köylerinden biri de Şehitler (Doma) köyü halkıdır. Bu köy 14 (bilinen) şehit vermiştir. Aynı zamanda Kurtuluş Savaşında da İnegöl’de en çok şehidi veren köy olmuştur. Yunanlıların iki defa yaktıkları bu köyden 133 kişiyi şehit etmişlerdir. Köy halkı bu kahramanlıklardan sonra köyün ismini değiştirerek köye “Şehitler” adını vermiştir.
İnegöl’den Çanakkale de şehit olanlardan 390 kişinin yaş durumu biliniyor. 42 şehidin yaşı belli değildir. İnegöl’den Çanakkale Savaşlarında şehit olanların yaş durumları Rumi yıla göre doğdukları yıl ve yaşları şöyledir: 1285 (46 yaşında) 1, 1289 (42 yaşında) 1, 1290 (41 yaşında) 12, 1291 (40 yaşında) 4, 1292 (39 yaşında) 24, 1293 (38 yaşında) 10, 1294 (37 yaşında) 13, 1295 (36 yaşında) 19, 1296 (35 yaşında) 9, 1297 (34 yaşında) 17, 1298 (33 yaşında) 20, 1299 (32 yaşında) 22, 1300 (31yaşında) 23, 1301 (30 yaşında) 18, 1302 (29 yaşında) 23, 1303 (28 yaşında) 32, 1304 (27 yaşında) 24, 1305 (26 yaşında) 39, 1306 (25 yaşında) 34, 1307 (24 yaşında) 11, 1308 (23 yaşında) 19, 1309 (22 yaşında) 13, 1310 (21 yaşında) 1, 1311 (20 yaşında) 0, 1312 (19 yaşında) 0, 1313 (18 yaşında) 1. Çanakkale şehitlerinin en büyüğü 46 yaşında ve en küçüğü 18 yaşındadır.
78’İ HASTANEDE ŞEHİT OLDU
Çanakkale şehitlerinin çok olmasında en büyük etkilerden biri de yetersiz sağlık hizmetleridir. Düşman saldırısına karşı cephe gerisinde hastaneler oluşturulmuştur. Çanakkale ve Bandırma hastanelerinin düşmanlar tarafından bombalanması üzerine hastaneler İstanbul’a taşınmıştır. Özellikle İstanbul da tren garları ve mektepler hastane olarak hizmet vermiştir. İnegöl şehitlerinden 78 tanesi de bu hastanelere yaralı olarak getirilmiş sonra şehit olmuşlardır. Hastanelere yaralı olarak getirilenlerin büyük çoğunluğu İstanbul hastanelerinde şehit olmuştur. Özellikle Haydarpaşa, Gümüşsuyu hastanelerinde. İnegöl’den Çanakkale’de şehit olanların 20 yaşının üzerinde olması ve ortalamanın 25-26 yaş olmasından dolayı bunların birçoğu şehit olurken evli ve çocuk sahibidir.
