İnegöl bağlı Şehitler Mahallesi, il merkezine 30 kilometre, ilçe merkezine ise,12 km uzaklıktadır. Eski adı Doma’dır. Daha sonra Bekçeviz olarak adlandırılan mahallenin adı 1970’ ten sonra Kurtuluş Savaşı sırasında çok şehit vermesinden dolayı Şehitler olarak değiştirildi. Osmanlı İmparatorluğunun ilk zamanlarında İnegöl ve çevresi Bizans İmparatorluğunun elindeydi. Şuanda Şehitler mahallesinin bulunduğu yerde de Thomas adında bir Rum'un çiftliği bulunmaktaydı. Takriben 1350 yıllarında Ankara civarlarından gelen Hasan Dede isminde bir Alevi dedesi bu bölgeye yerleşmiş ve çevresine Türklüğü, İslami ve Tasavvufu aşılamıştır. Köyün kurucusu Hasan Dedenin gelişinden sonra, Şabanözü’nden 7 ailenin gelip buraya yerleşmesi ile de köy oluşmuştur. Köyün ilk adı olan "Thomas" daha sonra halk tarafından, "Doma" diye telaffuz edilince, 1960 yılına kadar köyün adı Doma köy diye anılmıştır.
HASAN DEDE
Köyün kurucusu olduğuna inanılan Hasan Dede, Hacı Muradı Veli’nin evlatlarından olup soyu Ahmet Yesevi’ye dayanmaktadır. Köyde 5 aile dede soyundan gelmektedir. Şehitler Mahallesinin tümü Alevi olup, bu özelliği ile orijinalliğini korumaktadır. Her yıl Mayıs ayının ikinci haftası Hasan Dede ve İstiklal şehitleri adına anma törenleri düzenlenmektedir. Şehitler Mahallesinde Hasan Dede türbesinin dışında Sarı Kız, Kara İshak ve Arap Dede adlı üç mezar vardır. Sarı kız Hasan Dede’nin kızı, Arap Dede oğlu, Kara İshak’ın ise savaşırken şehit düşen bir Alevi dedesi olduğu söylenmektedir. Tarihi dokusunu ve kültürünü günümüze kadar taşımış olan mahallenin tarihi Horasan'a kadar uzanıyor. 1350-60 yılları arasında, Çankırı Şabanözü civarında yaşayan Alevi köylülerinin piri Hasan Dede o zamanda bulunduğu yerde rahat ve huzur kalmayınca Thomas adında bir Rum çiftliği olan ve adı sonradan Doma olarak değiştirilen bugünkü Şehitler mahallesine yerleşir. Yüzyıllardır Alevi geleneği ile yaşayan bu mahallede ise Sünni yoktur. Mahalle bu hali ile orijinalliğini korumakta ve özellikle arz etmektedir. Köylünün yaşamında, Hasan Dedenin ve diğer Alevî büyüklerinin getirdiği kurallar geçerlidir. Bu kurallar, aynı zamanda Alevîlik felsefesinin temelini teşkil etmektedir. Haşan Dede ve çevresinde oluşan inanç ve gelenekler bu felsefeden doğmaktadır. Eline, beline, diline Eşine, işine, aşına, özüne, sözüne, gözüne sahip ol.
500 YILLIK HAMAM
Mahallede 500 yıllık bir hamam bulunuyor. Hamam harap halde olduğu için kullanılmaz durumdadır. Mahallede hiç kimse yüz kızartıcı suçlardan, kavgadan veya kanunların suç saydığı davranıştan dolayı karakola veya mahkemeye gitmemiş. Basit anlaşmazlıklar da kendi aralarında çözümlenmektedir.
TARİHİ BİLİNMEYEN MİNARE
Mahallenin merkezinde bulunan eski minarenin tam olarak tarihi bilinmiyor. Cami ise birçok kez restorasyon yapılmış.
KARAAĞAÇ
Mahallenin kurucusu Hasan Dede tarafından dikildiği söylenen Karaağaç ise, muhtarlık tarafından koruma altına alınmış.
ADI 2 KERE DEĞİŞTİ
1960 yılında yaşanan askeri müdahale sonucu, Türkiye'de ki yabancı kökenli kasaba, köy, mahalle ve sokak adları Türkçe adlarla değiştirilmiş, Doma köyünün adı da köye yakın bir arazinin isminden esinlenerek ve köylüye haber verilmeden "Bekçeviz köyü" olarak değiştirilmiştir. Köyün Aşığı Nezir Erdil'in ifade ettiği gibi köye verilen yeni ismi halk içine sindirememiş ama 1972 yılına kadar yani, 12 yıl süre ile köy bu adla anılmıştır. 1972 yılında, köy muhtarının başkanlığında toplanan Köy İdare Heyeti, köyün adının değiştirilmesini görüşmüş, köy idare heyetinde bulunan Aşık Nezir Erdil'in önerisini kabul ederek, köyün adının "Şehitler köyü" olarak değiştirilmesine karar verilmiş ve konu ilgili makamlara gerekçesiyle duyurulmuştur. İlk etapta köylöo yeni ismi kabul edilmemiş, bilâhare Aşık Nezir Erdil'in kişisel gayreti ile onaylanmış ve 1972 yılında köyün adı "Şehitler Köyü" olarak tescil edilmiştir.
ŞEHİTLER ADININ VERİLMESİ
Mahallenin adının nasıl değiştirildiğini anlatan 87 yaşındaki Aşık Nezir Erdil, “Kurtuluş savaşında köyümüz işgalci Yunanlılar tarafından yakılıp, yıkılmış ve köy halkından 152 kişi şehit edilmiştir. Ayrıca köyün girişinde bir şehitlik vardır. Orada da yedi askerimiz şehit edilmiştir, bilâhare oraya bir şehitler anıtı yapılmıştır. İşgal sırasında Hasan Dede'ye ve köyümüze ait, bizce kutsal sayılan, birçok eşya ve belge de yok edilmiştir. Yani köyümüz aynı zamanda Kurtuluş Savaşı şehitlerini de sinesinde barındırmaktadır. Buradan hareketle, köye en çok, yakışacağını düşündüğüm "Şehitler Köyü" ismini teklif ettim ve ilgili makamlarca bu ismin kabul edilmesi için de uzun uğraşı verdim” dedi.
159 ŞEHİT VERDİK
Erdil, “Osmanlı zamanında köyümüz kurulmuş. Kurtuluş ve Çanakkale harplerinde Yunanlılar her yeri yakmışlar. Köyde sadece bir minare ve karaağaç kalmış. Erkekleri yakmışlar. 159 şehit vermişiz” diye konuştu.
İNEGÖL’ÜN TEK ALEVİ KÖYÜ
Şehitler Mahallesi Muhtarı Emir Güneş ise, “Şehitler Mahallemizin nüfusu 750. Mahallemizde yaşayanlar meyvecilik, beyaz çerezlik ayçekirdeği ve hayvancılık geçimlerini sağlıyorlar. Girdi maliyetleri arttığı için eskiye nazaran hayvancılık biraz azaldı. Eskiden her evde hayvan bakılırdı ama şimdi hayvancılık çok azaldı. Mahallemiz İnegöl’ün en eski mahallelerinden. Tarihi 1300’lü yıllara dayanıyor. Kurtuluş Savaşında Yunanlılar köyümüzü iki kere yakmış. İnsanlarımızı katletmiş. 1970’li yıllarda köyümüzün adı bu nedenle Şehitler Mahallesi olarak değiştirildi. İnegöl’ün tek Alevi köyü. Kurşunlu Mahallesi de var ama orası biraz karıştı. Bizim köyümüzde hiç yabancı yok. Kültürümüze sahip çıkıyoruz. Eline, beline, diline felsefesini uyguluyoruz. Köyümüzde yüz kızartıcı olaylar olmamaktadır. Her yıl Hasan Dede Şenliklerini yapıyoruz. Bu sene 32’ncisini düzenledik ve bundan sonra da düzenlemeye devam edeceğiz” şeklinde konuştu.
