Din nedir?

            Din, akıl sahiplerini kendi hür iradeleriyle en iyiye, en doğruya ve en güzele ulaştıran ilâhî bir kanundur. Dinin gayesi, insanları dünya ve ahrette mutlu kılmaktır. Çünkü din, insana yaratılışındaki gayeyi, yaratana ve yaratıklara karşı yükümlü bulunduğu görevleri bildirir. İyi ve kötüyü birbirinden ayırt eder. İyiye ulaşmanın yollarını gösterir. Bu suretle de dünya ve ahrette mutlu olmasını sağlar.

Din , bazılarının sandığı gibi sadece vicdanî bir kanaatten ibaret değildir.

Din kelimesinin sözlük anlamlarından birisi de  ‘deyn´ dir ki  ‘borç´  anlamına gelir. İnsan, sahip olduğu özellikler ve güzellikler nedeni ile  fıtri olarak  kendisini borçlu hisseder. Yani insan  ontolojik  varlığı sebebi ile kendisine insanlık patentini veren  Yüce Kudrete karşı kendisini borçlu olarak hisseder ve bu hissiyatla doğar. Kişi borçlu olduğuna boyun eğip teslim olduğu için itaat ve  bağlılık göstermek durumunda kalır. Bu anlamı ile din;  insanın Yaratanına  karşı  varlık ve nimet borcunu ödeyeceği  ilahi sistemin adıdır. Dinin  temel  inanç ilkesi Allah´a ve ahiret  gününe iman etmektir. İnsanoğlu  bir ömür boyu yaşadığı hayatın  hesabını  , Din Gününün Malik´ine verecektir. O günü inkar etmek,  ahireti  inkar  etmek  demektir.  

Din konusu her zaman üzerinde en fazla konuşulan ve gündemi meşgul eden  konuların başında gelir. Yüce Kitabımıza  göre ilk insan olan Hz. Adem Aleyhisselam  aynı zamanda ilk elçi olarak görevlendirilmiş ve vahiy ile muhatap kılınmıştır. Tarihen de sabittir ki, nerede bir insan topluluğu varsa orada aynı zamanda mabed başta olmak üzere dini yapılar ve ritüeller hep olagelmiştir.

Din konusunda en evrensel  açıklamayı hakikaten İslam Dini yapmaktadır. İslam´ın muazzez kitabı Hz. Kur´an ve bu mübarek kitabın tebliğcisi ve uygulayıcısı Hz. Muhammed Aleyhisselam  din konusunda çok önemli bilgiler vermektedir. Yüce Kur´an  , Rum Suresi 30. ayet-i kerimede  din gerçeğini  insanın  fıtratına ve doğasına yerleştirdiğini  ifade ederek  şöyle buyurmaktadır: “Böylece sen, batıl olan her şeyden uzaklaşarak yüzünü kararlı bir şekilde dine çevir. O, insanları bunun üzerine yaratmıştır. Allah´ın yaratışında değişme yoktur. İşte dosdoğru din budur. Ama insanların çoğu bilmezler.” 

Diğer taraftan Hz. Peygamber her insanın doğuştan  fıtrat üzerine yaratıldığını hadis-i  şeriflerinde belirmektedir:  “Her doğan, İslâm fıtratı üzerine doğar. Sonra, anne-babası onu Hıristiyan, Yahudi veya Mecusi yapar.” (Buhârî, cenâiz 92; Ebû Dâvut, sünne 17; Tirmizî, kader 5)

Yüce Yaratıcı , insanı dini doğası ve hamuru ile birlikte yaratmıştır. İnsan , dini doğasına ve boyasına uygun bir şekil alması gerekmektedir. Bu boya da İslam boyasıdır: “Allah´ın boyası... Allah(ın boyasın)dan daha güzel boyası olan kimdir? Biz (yalnızca) O´na kulluk edenleriz.”(Bakara, 138)

Dinde Zorlama Yoktur..!

İnsan, akıl vicdan ve irade sahibi olması sebebi ile onurlu bir varlıktır. İradeli olma hali, seçenek ve serbestliği barındırması sebebi  ile baskıyı dışlar. Bu nedenle insan,  dine zorlanamaz. Zira samimiyetten uzak bir dindarlık, sahici ve anlamlı da  değildir. Yüce Kur´an  bu gerçekliği evrensel bir ilke haline getirmiştir: “Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır. O halde kim tâğutu reddedip Allah´a inanırsa, kopmayan sağlam kulpa yapışmıştır. Allah işitir ve bilir.”(Bakara,256)

Dini hayatımızı, tezahürleri açısından da incelemek gerekir. Her dini görümüm,  gerçekte nedir ve neye göredir?

 Bu konuda bizlere bakış açısı kazandıracak olan Maun  suresi bağlamında dini fenomenleri (Dindar, Dinli, Dinsiz, Dinci, Dinsizci)) dikkatlerinize sunmak istiyorum.

Maun  suresi,  dini hayatımızın adeta röntgenini  çeken mübarek bir suredir. Bu sure  bizlere  din ve dindarlığımız  konusunda   çok önemli  ipuçları vermektedir.  Bu sure derinlemesine incelendiğinde dini tarif eden,  dindarlığımızı sorgulayan bir suredir. Ayrıca bu sure,  ibadetlerimizle, toplumsal  yükümlülüklerimiz  arasındaki  kopmaz ilişkiye dikkat çeker, din ve dindarlık gerçeğini bu bağlamda ele alır.

Sure, ismini son âyetindeki  ‘Mâûn´  kelimesinden alır. Bu kelime , tefsirler de  ‘zekât´ya da ‘küçük bir yardım´ anlamına gelmektedir. Kısa bir metin olmasına rağmen bu sure;  görünüşte namaz ibadetini yerine getiren, fakat ahlaksız, kişiliksiz, saygısız ve merhametsiz ve iki yüzlü  tavırları ile  öne çıkan bir kişiyi önümüze koyar!  Bu kişi, yarın mahkeme-i kübrada ,  ilahi huzurda hesap vereceğini ,  sözü ile inkar etmez ama  tavırları ile  fiilleri ile ve yapıp ettikleri yalanlar…!

Değerli Dostlar, 

Şimdi surenin mealini  birlikte okuyalım:

“1.Dini yalanlayanı gördün mü?

2.İşte  böyle biridir yetimi itip kalkan, (eyleminde merhametsiz)

3.Yoksulu doyurmaya teşvik etmez. (söyleminde merhametsiz)

4-Yazıklar olsun (böyle) namaz kılanlara ki; 

5-kıldıkları namazın hakiki amacından  gafildirler, 

6.Onlar namazlarıyla gösteriş yaparlar,

7.Ufacık bir yardıma bile engel olurlar.”

Değerli dostlar,

Şimdi de ‘Maun´ Suresi bağlamında dini  ve  dindarlığımızın sorgulayalım.

Din ile bağlantılı olma açısından eylemlerimizin  dinsel açıdan değerlendirilmesi ve

Dindarlık Algılamaları.

Maun suresinde kendini gösteren  profil ,  DİNCİ bir profildir.  Burada belirtilen kişi özellikle yetime karşı  merhametsizlik göstermekte ,  namaz kılmasına rağmen,  ibadetin  amacından , hedefinden ve ruhundan yoksundur. Yüce Mevla , bu profilin istismarcılığını bize  afişe  ediyor  ! Din konusunda samimiyetsiz ve iki yüzlü davranışlarını ve  zararlarını bizlere anlatıyor.
Halbuki  DİNDAR  insan böyle değildir.  Dindar insan;

1- Eyleminde ve söyleminde merhametlidir.

2-İbadetlerinde samimi ve gösterişsizdir.

3-Dini bilgiye sahiptir. ibadetlerin kişiye kazandırdığı değerlere sahiptir.

4-Paylaşımcıdır ,  farkındalık  ve incelik ruhuna  sahiptir.

Maun Suresi ekseninde  yukarıda sayılan değerler açısından  5 türlü  dini  tezahür ortaya çıkar:
a)Dindar, b)  Dinli  c) Dinci  d) Dinsiz  e) Dinsizci. 

Şimdi bu grupları pozitiften negatife doğru  bir sıralama ile  inceleyelim:

A )DİNDAR OLANLAR : Maun suresindeki  dini profil, dindar bir profil değil Dinci bir profildir. Dincinin tam zıddı olan profil ise DİNDAR profildir. DİNDAR kişide aşağıdaki özellikler olmalıdır:

1-   Eyleminde ve söyleminde merhametli olmalıdır.

2-   İbadetlerinde samimi ve gösterişsiz  olmalıdır.

3-   Dini bilgi sahibi olmalı,ibadetlerin kişiye kazandıracağı değerleri bilmeli ve o değerleri kazanmalıdır.
4-   Paylaşımcı olmalı , farkındalık  ve incelik ruhuna  sahip olmalıdır.

B) DİNLİ  OLANLAR: Dini istismar etmeyen , Dindar kadar  olmasa da  dindar olmaya

çalışan, yukarıda belirtilen dindara ait özellikleri edinmeye çalışan , dindarlık  yolunda hızla  yürüyen iyi niyetli insanlar bu kategoridedir.

C)  DİNCİ OLANLAR (Münafıklar): Yukarıda belirtilen değerlerden yoksun olan, dini kullanan, istismar eden, merhametten ve incelikten yoksun olan, kıldığı namazın ,yaptığı ibadetin  kişiye kazandıracağı değerlerden yoksun olan  , münafık karakterine sahip  her  türlü insan tipini ifade eder. Dinin özünden uzaktırlar, şekilcilik hastalığına yakalanmıştır. Ağızları bol laf yapar ama ruhsuzdurlar. Menfaati öne çıkarırlar. En önemli özellikleri gösterişçi olmaları ve yalancı olmalarıdır. Merhametten nasipleri yoktur.
D) DİNSİZ OLANLAR: Aslında dinsiz insan olmaz. Ateist  olarak takılanlar bile o dinsizliği din edinmişlerdir. Bu kategoride olanları, ‘islami hakikatleri kabul etmeyenler , gerçekleri örtenler  ‘ anlamında kafirler demektir. Bu grupta olanlar başkalarına zulmetmezler. Bir başkasının dini hayatına müdahale  etmeyen insanlar bu anlamda zararsız gruplardır. Bunların zararları sadece kendilerinedir.

E)DİNSİZCİ  OLANLAR : Bu kategoriye dahil olanlar  inkarcılardan farklıdır. İnkarcılar dine ve dindarlara karşı bir savaş içerisinde değildir. Ama dinsizciler böyle değildir. Onlar, hem din gerçeğine ve hem de dini yaşayan dindarlara tavırlıdırlar. Bu tavırlarını maskeleyerek açığa vururlar. Bu grupta olanlar Dine ve Dindarlara olan  düşmanlıklarını, Dinciler´in ikiyüzlülük ve merhametsizliklerini  gündem yaparak tavır alırlar. Bazen de Dini olanların hatalarını  gündeme getirerek dine ve dindara sataşır ve saldırırlar.

Değerli Dostlar,

Neden Dindar olmalıyız?

Dindar olmak için  4 neden vardır : Borç, İtaat, Karşılık ve Kural 

Din kelimesinin kelime kökenindeki manalardan hareketle dindar olmanın 4 gerekçesini şöyle ifade edebiliriz. İnsan dindar olmalıdır. Çünkü;

  1. İnsan, varlık kategorisinde müstesna bir konuma sahiptir. İnsanlık patentine sahip olarak insan onurlandırılmıştır. Bunca nimete Şükran borçludur. (Din-Deyn ilşkisi)
  2. Evrende tüm varlık insan da dahil Yaratıcı Kudretin egemenliği ve sultası altındadır. Her şey ona teslim olmuş, onun evrensel ontolojik yasaları altındadır.  "Onlar, Allah´ın dininden başkasını mı arıyorlar? Halbuki göklerde ve yerde ne varsa hepsi ister istemez O´na boyun eğmiştir ve âhirette ona çevrilip götürüleceklerdir." (Al-i İmran,83). İnsan´a Yüce Rabbimiz akıl, irade ve vicdan vererek bu teslimiyeti din haline getirmiştir. Yani isteyerek teslim olma, dindarlığın ontolojik gerekçesidir.
  3. Her şeyin , her eylemin olumlu veya olumsuz mutlaka karşılığı olacaktır.Etme-bulma dünyasında yaşıyoruz. Hayat, bizden karşılığını mutlaka alacaktır. Ceza veya mükafaat yasası evrensel bir yasadır. Maliki yevmiddin: Din gününün Maliki…Din günü,  karşılık günüdür..
  4. Dindarlık , aynı zamanda belli disiplin, plan ve programı ifade eder. Kuralsızlık, hayatın temel devinimine terstir. Bizi bağlayan inanca , sosyal hayata ait kurallar olmalıdır. Hukuk kuralları böyle bir yansımadır...

Dinin asıl gayesi, ruh ve ahlâk yönünden olgunluğa eriştirmektir.                                         Pekâla hangi din, tüm bu ihtiyaçlara en güzel karşılık verir?
-Halis Din olan İslam Dinidir. (Zümer,3)                                                                                        Yani beşerin elinin değmediği, tebdil, tağyir ve tahrif edilmemiş , montajsız din olan İslam Dinidir…

Namazlarımızda her daim okuduğumuz Maun  suresindeki din  ve dindarlık algımız ile ilgili tespitleri ,dini hayata dair olguları dikkatlerinize sunmaya çalıştık. Yüce Rabbimiz, bizleri  her zaman  doğru ve gerçeğin  peşinde koşan , imanında sadık,  amelde salih,  davranışlarda seçkin olmayı nasip eylesin…

                                                                                       Şevket BOYRAT

                                                                              Çeltikçi Mah. Camii İmam Hatibi