Nikotin adlı madde nedeniyle tütün ürünlerine olan bağımlılığa, nikotin bağımlılığı adı verilir. Nikotin, fiziksel ve davranışsal değişikliklere sebep olup, kısa süreli bir haz sağladığından, zarar verdiği bilinse de nikotin, kullanmaktan vaz geçilemeyen bir maddedir. Sigara bırakıldığında, tütün yaprağında bulunan nikotine olan bağımlılık nedeniyle, bazı yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Bu sebeple, sigarayı bırakmak zorlaşır. Ancak, ne kadar uzun süredir sigara içiliyor olsa da, sigarayı bıraktıktan sonra, olumlu etkileri kısa sürede ortaya çıkmaya başlar.
Nikotin bağımlılığının göstergeleri nelerdir ?
Sigara bırakılamaz: Zararlı olduğu bilinse de, birçok kez teşebbüs de edilse, sigarayı bırakma çabaları boşa çıkar.
Yoksunluk belirtileri ortaya çıkar: Sigara bırakıldıktan sonra; tedirginlik, sıkıntı, konsantre olmada zorluk, depresyon, sinirlilik, iştah artışı, uykusuzluk, kabızlık veya ishal gibi belirtiler ortaya çıkar.
Sağlık problemlerine rağmen sigara içmeye devam edilir: Akciğer veya kalp hastalıklarına yakalansa bile, nikotin bağımlısı olan kişi sigara içmeye devam eder.
Sigara içilemeyen yerler tercih edilmez: Sigara içmenin yasak olduğu mekanlar veya evlerinde sigara içirmeyen akraba ve komşu ziyaretleri giderek azalır ve tercih edilmemeye başlar.
Nikotin bağımlılığının sebepleri nelerdir ?
Tütünde bulunan nikotin adlı kimyasal madde nedeniyle sigara bırakılamaz.
Solunum yoluyla akciğerlere ulaşan nikotin büyük ölçüde bağımlılık yapıcı bir maddedir.
Kan dolaşımı yoluyla beyne ulaşan nikotin, beyinde bazı kimyasal maddelerin salgılanmasına yol açar. Bu maddeler kişinin karakter ve davranışlarını değiştirir. Bu kimyasal maddelerden biri olan “dopamin” kişinin kendini iyi hissetmesini sağlar. Bu etki, sevilerek yapılan bazı işler, yenen yemekler veya içilen çeşitli içkiler ile eşleştiğinde, daha da artar.
Nikotin bağımlılığını artıran faktörler nelerdir ?
Genetik: Nikotin bağımlılığında rol oynayan faktörlerden biri olan genetik, kısmen kalıtımsal bir etkendir.
Evde sigara içen kişilerin bulunması: Ana-babası sigara içen evlerde büyüyen çocukların büyüdüklerinde sigaraya başlama riski daha fazladır.
Çevre faktörü: Arkadaşları sigara içen çocuklar da sigaraya başlama açısından riskli gruptadır.
İnternet ve sinemalar: Çeşitli filmlerde ve internette yayınlanan sigara içme görüntüleri gençleri sigara içme konusunda heveslendirir.
Yaş: Çoğu kimse sigara içmeye erken yaşlarda başlar. Sigara içmeye ne kadar erken başlanırsa, ilerki yıllarda sigara tiryakisi ve nikotin bağımlılığı riski artar.
Depresyon ve psikolojik bozukluklar: Depresyon, şizofreni, travma sonrası stres bozukluğu ve diğer psikolojik bozuklukları olanların sigaraya başlama riski daha fazladır.
Uyuşturucu maddeler: Çeşitli uyuşturucu maddeler ve alkol bağımlılığı olanların nikotin bağımlısı olma riski de yüksektir.
