Menisküs genellikle menisküs yırtığı olarak bilinmekte ve meydana gelmektedir. Yırtık menisküs en yaygın diz yaralanmalarından biridir. Özellikle üzerinde tam yük basınç uygulandığında dizinizin zorla bükülmesi veya döndürülmesi gibi nedenlerin dışında herhangi bir aktivitede dahi menisküs yırtılması oluşabilir. Her 2 dizinizde de C şeklinde bulunan 2 adet kıkırdak parçaları bulunmakta olup, kaval kemiği ve uyluk kemiği arasında bir yastık gibi hareket etmektedir.
İstirahat etmek, buz koymak ve ilaç tedavisi gibi bazı korumacı tedaviler bazen yırtık bir menisküs ağrısı için rahatlatma getirebilir. Ancak kimi zamanlarda yırtık menisküsün iyileşmesi için zaman vermek de yeterli olacaktır. Diğer durumlarda ise cerrahi onarım gerekmektedir.
Menisküs Yırtılması Neden Olur?
Yırtılmış bir menisküs dizde, agresif hareketler sırasında ya da aniden durur ve döner gibi zorla bükme veya dizinizin dönmesine neden olan herhangi bir aktivite sonucu olabilir. Diz çökmüş halde bile, derin çömelme ya da bir şey kaldırma bazen ağır bir menisküs yırtılmasına yol açabilir. Yaşlı kimselerde ise dejeneratif değişiklikler yırtık menisküs gelişimine katkıda bulunabilir.
Şiddetli bir bükülme veya ani durdurma tibia kemiği üzerinde çimdiklenme, ezilme ve potansiyel olarak menisküs kıkırdak yırtılması ile sonuçlanmasına neden olabilir. Bu yaralanmalar özellikle ağır bir ağırlık kaldırırken derin çömelme veya diz çökme ile ortaya çıkabilir.
Menisküs Belirtileri Nelerdir?
Eğer menisküs yırtılması söz konusu ise aşağıda verilen belirtiler ve işaretler meydana gelebilir.
- Dizde şişlik veya sertlik oluşumu,
- Özellikle dizinizi burma ya da döndürme esnasında acı oluşumu
- Dizinizi tam olarak doğrulturken zorluklar yaşama
- Eğer diziniz bir yerde sabit olarak kalmış durumda ise dizinizi hareket ettirirken kilitlenmiş gibi hissetme gibi durumlar menisküs belirtileri arasında yer almaktadır.
Menisküs Risk Faktörleri Nelerdir?
Diz ile agresif büküm ve dönme ile ilgili faaliyetleri gerçekleştiren herkesin yırtık bir menisküse sahip olma riski vardır. Böyle bir durumda risk, özellikle de futbol, dönme bulunan oyunlar, tenis ve basketbol gibi temas sporlarına katılan sporcular için oldukça yüksek bir miktara ulaşmaktadır. Yaşlandıkça, aşınma ve dizlerinin üzerindeki bağlarda meydana gelen yıpranmalardan dolayı yırtık bir menisküs olma riski de artar
Menisküs Komplikasyonları Nelerdir?
Yırtık menisküs normal olarak ya da kalıcı olarak dizinizi hareket ettirme zorluğu yaşamanıza yol açabilmektedir. Ayrıca hasar görmüş olan diz, osteoartrit geliştirmek için daha muhtemel bir duruma sahip olabilir
Menisküs Teşhisi Nasıl Yapılır?
Genellikle menisküs yırtılması fiziksel muayene sırasında tespit edilebilir. Doktorunuz diz ve bacak kemiklerini farklı pozisyonlarda değiştirerek işaret ve belirtilerin nedeni belirlemekte yardımcı olmak için kullanabilir.
- Görüntüleme Testleri-X Işınları: Yırtık menisküs kıkırdaktan yapılmış olduğundan dolayı, X-ışınları ile görünmez. Ama X-ışınları ile benzer belirtiler gösteren diz ile ilgili diğer sorunların tespiti yapılabilir. Ultrason: Ultrason, dizlerin içini ve hareketlerini incelemek için kullanılmaktadır. Dizinizde bulunan hareketli parçalar arasında kıkırdak gevşemesi olup olmadığını belirlemek için yardımcı olarak kullanılan bir yöntemdir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): İç yapıların kesit görüntülerini görüntülemek için radyo dalgaları ve güçlü bir manyetik alan kullanılan bir yöntemdir. Diz içinde hem sert hem de yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini oluşturabilirsiniz.
- Atroskopi: Bazı durumlarda, doktorunuz dizinizin içini incelemek için artroskop olarak bilinen bir alet kullanabilir. Artroskop diz yakınlarındaki küçük bir kesi ile eklenir. Bir monitöre bağlanan cihazda, diz içinde büyütülmüş bir görüntü ileten bir ışık ve küçük bir kamera bulunur. Gerekirsecerrahi alet, artroskop aracılığıyla veya dizinizde ek küçük kesiler yoluyla eklenir.
Menisküs Nasıl Tedavi Edilir?
Menisküs tedavisinde kullanılan pek çok farklı tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bunlar;
İlk Tedavi
Yırtık menisküs tedavi genellikle koruyuculu olarak başlar. Doktorunuz şunları önerebilir:
- Dinlenme: Diz ağrısına genellikle diz bükülmesine neden olan herhangi bir aktiviteden kaçının. Dizinizde oluşan basıncı azaltmak için ve durumunuzu iyileştirmek için koltuk değneklerini kullanarak destek alabilirsiniz.
- Buz: Buz diz ağrısını ve şişmeleri azaltmak için yardımcı olabilir. Yaklaşık 15 dakika boyunca dizinize uygulayacağınız buzları, buz torbası şeklinde, dolu soğuk bir paket donmuş sebze olarak ya da bir havlu içerisine doldurarak kullanın. Buz koyma işlemini ilk 2 gün boyunca her 4 ile 6 saatte bir ve gerektiğinde daha da sık koymanız gerekebilir.
- İlaç: Reçetesiz olarak satılan ağrı kesici ilaçlar da diz ağrısında büyük bir kolaylık sağlayarak yardımcı olabilirler.
- Terapi:Fiziksel tedavi, diz ve bacaklarınızın etrafındaki kasları güçlendirmek için di desteği ve dizinizin stabil kalmasına yardımcı olabilir. Kemer destekleri veya diğer ayakkabı eklentileri ile dizinizde belirli alanlarda oluşan stresi azaltmada ya da dizin etrafında daha eşit kuvvet dağılımı sağlamak için yardımcı olabilir.
Ameliyat
Eğer diz ağrılı, sert veya kilitli kalırsa doktorunuz ameliyat olmanızı önerebilir. Yırtık menisküs tamiri özellikle çocuklar ve genç yaştaki yetişkinler için bazen mümkün olabilmektedir Eğer yırtık tamir edilemez ise, menisküs ameliyatla kesilmiş olabilir. Cerrahi müdahale, artroskop kullanılarak küçük kesiler yoluyla yapılabilir. Ameliyattan sonra dizin gücünü ve istikrarını optimize etmek için egzersiz yapmak gerekir
Menisküse Ne İyi Gelir?
Menisküs yırtılması için kullanılan tedaviler dışında ev ortamında kendi başınıza yapabileceğiniz birtakım yöntemler de bulunmaktadır. Bu yöntemleri uygulayarak menisküs belirtilerini ve işaretlerini azaltma yoluna gidebilirsiniz.
- Dinlendirin
Dizinizi dinlendirmek, menisküs ağrısının azalmasına sebep olacaktır. Eğer diziniz ağrıyor ise kısıtlı hareket edebilir, hatta yürüme aktivitesini dahi azaltabilirsiniz. Oluşan ağrıları azaltmak için koltuk değnekleri de kullanabilirsiniz.
- Buz Koyun
Oluşan acıları ve şişlikleri azaltmak için ağrıların bulunduğu bölgeye buz koyunuz. Bu yöntemi ilk 2-3 gün boyunca veya ağrılar ve şişlikler ortadan kalkana kadar her 3-4 saatte bir 15-20 dakika boyunca uygulamanız gerekmektedir.
- Dizinizi Sıkıştırın
Şişliği kontrol etmek için dizlerinin üzerine elastik bir bandaj veya neopren tipi bir bant yapıştırın. Böylece dizlerinizde bulunan şişlikler azalacak ve menisküs belirtileri yavaş yavaş azalacaktır. Ayrıca otururken ya da yatarken bacağınızın altına bir yastık koyarak dizinizi yükseltin. Bu durumda o bölgedeki kan akışı ve baskı azalacaktır.
- İlaç Kullanın
Advil, aleve ve motrin gibi tahriş oluşmasını önleyici, steroid olmayan ilaçların kullanılması, acıların ve şişliklerin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır. Ancak bu ilaçların yan etkileri arasında kanama ve ülser riski olabilir. Doktorunuz özellikle aksini söylüyor ise sadece zaman zaman kullanılmalıdır.
- Güçlendirin
Germe ve güçlendirme kullanımı ile dizinizde stresi azaltmak için çeşitli egzersizler yapılması önerilmektedir. Rehberlik amacı ile bir fizyoterapist tavsiyesi için doktorunuza danışın. Ayrıca koşma ve zıplama gibi zorlayıcı hareketleri yapmaktan da kaçınmanız gerekmektedir.
