KULACA; İNEGÖL'E BENZEYEN İnegöl’e bağlı Kulaca Mahallesi, ilçe merkezinin doğusunda, 6 kilometre uzaklıktadır. İnegöl'ün adının Anadolu kökenli bir sözcük olan Kula’dan gelmiş olabileceği tezi doğru ise, K adının, Türkçedeki ‘ca’ takısı ile Kula'ya yani İnegöl'e benzeyen, benzer anlamını kazandırdığı kabul edilebilir. Kulaca Mahallesinde 18’nci yüzyıl başlarından kalma bir cami ile yapım tarihi bilinmeyen harap bir hamam vardır. Kulaca Mahallesi, Hicri 1325, Miladi 1907 tarihli Hudavendigâr Vilâyeti Salnâmesi'nde 130 hane olarak kayıtlı. Ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayalı olan Kulaca'da, 1974 yılında kurulan Kulaca Köyü Kalkınma Kooperatifi aracılığıyla domates ve acı biber salçası üretiminde önemli gelişme sağlandı. İLK FETHETTİĞİ KALE… Tarihi ipek yolu üzerinde bulunan İnegöl, bulunduğu konum açısından önemli bir yerleşim yeri olmuştur. İpek Yolu'nun güvenliği için İnegöl coğrafyasında Roma ve Bizans dönemlerinde birçok kale inşa edilmişti. Kulaca Kalesi, İpek yolunun güvenliği için yapılan bu kalelerden birisidir. Çok küçük bir kale olmasına karşın Osmanlı tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Çünkü Kulaca Kalesi, devletin kurucusu olan Osman Gazi'nin ilk fethettiği kale olma özelliğini taşıyor. Ancak kale günümüze ulaşmadığı için tam yeri tespit edilememiştir. Kalenin günümüze ulaşmamasının sebebi ise, Anadolu’da tarih içinde terk edilen kale kalıntılarının bölgedeki halk tarafından ev yapımı sırasında devşirme malzeme olarak kullanılmasıdır. Bölge halk arasında Eski Bağlar, Cevizlik Sırtı veya Küçük Bayır, Kulaca arkasında Hisar bölgesi şeklinde adlandırmalar yapılmaktadır. KULACA KALESİ’NİN FETHİ Osman Gazi, ilk fetih başarısını bu kaleyi almakla göstermiştir. Osman Gazi’nin buraya yönelik sefer düzenlemesinin sebebi de Domaniç yaylasına gidiş ve dönüşlerde İnegöl tekfurunun çıkardığı zorluklardı. İnegöl tekfurunu cezalandırmak için 70 kişilik bir kuvvet ile baskın yapıp gece yarısı burayı almak istedi ise de, Ermenibeli mevkiinde pusuya düşürülüp, orada San Yatu’nun (Savcı Bey) oğlu Bay Hoca’yı şehit verdiler. Ermenibeli çatışmasının ardından Osman Gazi, Edebali eliyle gaza kılıcı kuşanmış ve bölge tekfurlarına karşı aktif gazaya başlamıştır. İnegöl Tekfuru’ndan intikam almak için İnegöl’e çok yakında bulunan küçük bir kale olan Kulaca Kalesi’ni 1285’te fethetmiştir. Kulaca, Osman Gazi’nin ilk fetih başarısını elde ettiği yer olması sebebiyle çok önemli bir yerdir. Artık Osman, bir gazi önderi olmuştur ve Osman Gazi olarak anılmıştır. 700 YILLIK OSMANLI MİRASI Kulaca Mehmet Bey Camii'nde bulunan Osmanlı dönemine 700 yıllık ait sancak, İnegöl Kaymakamlığı talimatıyla Halk Eğitim Merkezine getirildi. Orijinali muhafaza edilerek kumaş üzerine ilaçla yapıştırılan tarihi Osmanlı sancağı, daha sonra Kent Müzesinde sergilenmeye başladı. Bezi yün kumaştan yapılmıştır. Bal mumuyla koruma altına alınması sağlanan sancağın üzerindeki harfler o günün şartlarıyla toprak boyayla yazılmıştır. Yazı sanatı olarak kûfi süsleme sanatı kullanılmış. Sancağın üzerinde ise Muhammed ve dört halifenin isimleri yazmaktadır. TARİHİ CAMİ Mahallenin en eski yapılarından birisi de camisidir. Asma katıyla birlikte iki katlıdır ve tavanında ki ahşap işlemeler görülmeye değer niteliktedir. 500 yıllık cami 1700’lü yıllarda ve en son İl Genel Meclisi tarafından olmak üzere iki defa restore edildi. Cami şuan ibadete açıktır. HARABE HAMAM Kulaca Mahallesinde 3 adet tarihi hamam bulunuyor. Beyler Hamamı ve Bekarlar Hamamı adında 2 hamamdan geriye herhangi bir şey kalmazken, yaklaşık 200 yıllık olduğu tahmin edilen Umumi Hamam ise, virane halde. Bugüne kadar herhangi bir restorasyon çalışması yapılmayan hamam, yıkılmaya yüz tutmuş durumda. 90’lı yaşlarda bulunan mahalle sakinleri, hamamı çocukluklarında kullandıklarını, zaman içerisinde kapanarak, bu hale geldiğini söylediler. YILLIK 1 MİLYON DOLAR İHRACAT 1974 yılında kurulan Kulaca Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, aradan geçen sürede gelişerek, Türkiye’ye örnek oldu. 300 ton kapasiteyle kurulan kooperatif şuan yılda bin 500 ton domates ve acı biber salçası üretiyor. Mevcut Başkan Ahmet Uğur’un girişimleriyle Hollanda’ya 2013 yılında 65 ton acı biber salçası ihraç eden kooperatif, 5 yıllık süre zarfından ihracatını arttırdı. Şuan bin ton ihracat yapan kooperatif, yılda 1 milyon dolar döviz girdisi sağlıyor. 800 YILLIK MAHALLE Kulaca Mahallesi Muhtarı Sedat Seçim ise, “Mahallemizin geçmişi 1200’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Mahallemiz tarihi bir cami vardır. 1700’lü yıllarda bir tadilat yapıldı. İkinci tadilat ise, 2013 yılında yapıldı. Osmanlı Devletinin ilk fethettiği kale; Kulahisar kalesidir. Şuan kale yok. Yeriyle ilgili tarihçiler bu konuda gerekli araştırmaları yaptılar. Yerinin tespit edildiği söylendi ama arkeolojik yapısının bozulmaması için kamuoyuna açıklanmadı. Bunun haricinde mahallemizde bir tane de tarihi hamam var. Bunun haricinde iki tane de sadece yeri bilinen hamamlar var ama kalıntıları yok” dedi. GÖÇ ALAN BİR MAHALLEYİZ Seçim, “Kulaca mahallemizin şuan nüfusu 840 civarındadır. Yaklaşık 20 yıldır nüfusumuzu koruyoruz. Mahallemizin başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Geçmiş yıllardaki hayvancılık sayısı olmasa da, yine de mahallemizde hayvancılık devam etmektedir. Ekilen ürünler içerisinde, pancar, patates, çerezlik ayçiçeği, tahıl ve silajlık mısırdır. Şuan tarımda çalışanların yaş ortalaması 30’un üzerinde. Gençlerimiz tarımla değil, sanayiyle uğraşıyor. Tarım arazilerinin küçük olması, geçimlerini sağlamakta yeterli olmayacağı düşüncesiyle, gençlerimiz sanayi de serbest meslekte veya işyeri açarak çalışıyorlar. Ama mahallemizde nüfusla ilgili herhangi bir azalma yok. Göç alan bir mahalleyiz. 2014 yılında Büyükşehir yasasının yürürlüğe girmesiyle bu daha da hızlandı” şeklinde konuştu.