Kolesterol, son zamanların en çok karşılaşılan hastalıklarından bir tanesidir. Kalp ve damar hastalıklarına öncülük eden kolesterol, vücutta sentezlenmesinin yanı sıra, hayvansal kaynaklı gıdalarla da alınabilir.
Yüksek kolesterol beraberinde pek çok kronik hastalığı da getirebilir. Bu yüzden özellikle yüksek kolesterol ortaya çıktığında sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir.

Kolesterol Nedir?

Kolesterol, hayvan hücrelerinin zarlarında yer alan ve kan plazmasında taşınan, özellikle endokrin sistem ve sindirim sisteminde rol alan yağ benzeri maddelerdir. Kolesterol daha çok hayvansal gıdalarda bulunmaktadır, dolayısıyla bu besinlerin tülketilmesi ile vücuda alınan kolesterol aynı zamanda karaciğer, böbrek üstü bezleri ve üreme organı gibi dokularda sentezlenir.
Hücre zarının temel bileşenlerinden olan kolesterolün vücutta pek çok görevi vardır. Eğer, kandaki kolesterol miktarı olması gerekenin üzerine çıkarsa, kalp ve damar hastalıkları, safra kesesi hastalıkları gibi pek çok hastalığa öncülük yapabilir.
Kanda kolesterolün birikmesiyle beraber, damar duvarlarına yerleşir ve damar tıkanıklığı meydana gelebilir. Ayrıca olması gerekenden yüksek kolesterol oranından, safra kesesinde bulunan bazı maddeler ile birleşir ve safra taşı oluşumuna yol açar.

Kolesterol Belirtileri

Yüksek kolesterolun bazı belirtileri bulunur. Bunun yanı sıra yol açtığı hastalıklar nedeniyle de farklı belirtiler gösterebilir. En yaygın kolesterol belirtileri şunlardır:
Ayak ve bacaklarda ağrı, uyuşma

• Baş dönmesi
• Yaraların geç iyileşmesi
• Solgun görünümlü cilt
• Ciltte lekelenmeler
• Vücudun bazı bölgelerinde morarmalar
• Nefes darlığı
• Deri altında yağ birikmesi
• Yüzde ve özellikle göz çevresinde oluşan sarı renkli yağ bezeleri
• Göğüs ağrısı
• Halsizlik ve yorgunluk

Kolesterol Çeşitleri – LDL ve HDL Kolesterol

Kolesterol çeşidini belirleyen kavram, kolesterolü taşıyan lipoprotein çeşididir. Buna bağlı olarak iyi kolesterol (HDL) ve kötü kolesterol (LDL) olarak ayrılabilir. HDL, yoğunlullu lipoprotein içerir, kolesterolün doku ve damarlar yardımıyla karaciğere taşıonmasını sağlar. Böylece kolesterolün damar çeperlerinde birikmesini engeller ve kalp – damar hastalıklarının oluşumunun önler.
Kötü kolesterol olarak bilinen LDL, düşük yoğunluklu lipoprotein içerir. Görevi dokuda bulunan kolesterolü vücutta ihtiyaç olunan bölgeye taşımaktır, fakat kandaki LDL seviyesinin yükselmesine bağlı olarak, damarlarda kolesterol birikir ve kalp – damar hastalıklarına yol açar. Bu yüzden de kötü kolesterol olarak anılmaktadır.
HDL ve LDL haricindeki kolesterol çeşitleri ise şunlardır:
VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein): Karaciğerde yer alan lipid gruplarının yağ dokusuna ve kaslara taşınmasını sağlar.
Şilomikronlar: Hacimleri en büyük olan lipoprotein grubudur. Kolesterol ve lipidlerin bağırsak karaciğere taşınmasında rol oynar.
Trigliseridler: Vücutta bulunan yağların depolandığı formu trigliserid olarak bilinir.
Lipidler: yağların bozularak oksijen ile tepkimeye girmesiyle ortaya çıkan bileşenlerdir.

Kolesterol Değeri Kaç Olmalı?

Sağlığın korunması için ve kalp – damar hastalıklarına yakalanmamak için kandaki kolesterol düzeyinin normal seviyede olması gerekir. Sağlıklı bir birey için LDL seviyesi 130 mg/dL’nin altında, HDL düzeyi ise 200 mg/dL’nin altında olması gerekir. Trigliserid düzeyi 150 mg/dL’nin altında olmalıdır.
Kadınlarda HDL düzeyi 40mg/dL üzerinde, erkeklerdeyse 50 mg/dL üzerinde olmalıdır. Eğer bu değer aralığında yer almayan kolesterol ve trigliserid düzeyi tespit edilirse, bunun nedeni araştırılmalı ve buna bağlı olarak tedavi programı oluşturulmalıdır.

Kolesterol Nasıl Düşürülür?

Yüksek kolesterol değerine sahip kişilerde damar tıkanıklığı, damar sertliği ve buna bağlı olarak kalp hastalıkları görülebilir. Bu ihtimallerin önüne geçmek için hızlı bir şekilde tedavi süreci başlatılmalıdır.
Kolesterol ilacı olarak adlandırılan, statin grubu ilaçlar genelde hiperlipidemi (yüksek kolesterol) hastalarında kolesterolün düşmesi için uygulanmaktadır. İlaç tedavisine başlanıp başlanmayacağı, hekim tarafından kan değerlerine bakılarak belirlenir.
İlaç tedavisi dışında, kolesterol hastalarının beslenmesi de büyük önem taşımaktadır. Normal bireylerin günlük olarak alından kolesterol miktarının en fazla 300 mg olması gerekir. Hiperlipidemi hastalarının günlük alması gereken kolesterol miktarı durumun ciddiyetine kadar farklılık gösterebilir. Buna bağlı olarak 200 mg seviyelerine kadar indirilebilir.

Kolesterol Diyeti

Hekim önerileri göz önünde bulunarak, diyetisyen tarafından bir beslenme programı hazırlanabilir. Böylece vücuda giren kolesterol miktarı limitlendirilecektir. Kolesterol düzeyi sınırlanmasıyla beraber kan değerlerinde düşüş görülecektir.
Kolesterolün tamamı, hayvansal kaynaklı besinler ve hayvansal yağlar ile vücuda alındığından dolayı, beslenme programı içerisinde dengeli bir şekilde dağıtım sağlanmalıdır. Buna bağlı olarak süt ve süt ürünlerinin, yarım yağlı veya yağsız olanları tercih edilmelidir. Bunun yanı sıra kolesterol seviyesini düzenlemede rol alan Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerini içeren besinlerin tüketilmesi, kırmızı et tüketiminin haftada 1-2 güne düşmesi, tavuk etinin yağsız kısımlarının tüketilmesi diyetin en temel unsurlarıdır.
Kolesterol hastalarının en çok dikkat etmesi gereken beslenme türlerinden bir tanesi de trans yağ içerikli olanlardır. Bu yüzden, kolesterol diyeti uygulayan kişilerin kesinlikle fast food gibi gıdalardan uzak durması gerekir. Bununla beraber tereyağı, kuyruk yağı gibi hayvansal kaynaklı yağlar kullanılmamalıdır.

Kolesterol Diyeti ve Yumurta

Kolesterol diyeti içerisinde yumurtanın yer alıp, almaması gerektiği bilim dünyasında çokça tartışılmıştır. Son yapılan çalışmalara bakıldığında yumurtanın kolesterol değerinin yüksek olduğu, ancak yağ asidi örüntüsünün dengeli olmasından dolayı kan kolesterolünü yükseltici etkisi olmadığı düşünülmektedir. Bunun için haftada 2-3 kere yumurta tüketmek hem protein ihtiyacını karşılamak için hem de yumurtanın içerisinde bulunan B vitamini gruplarının besleyiciliğinden faydalanmak için önemlidir. Doktorunuza başvurarak yumurta tüketimi hakkında bilgi alabilirsiniz.