Fakat bipolar bozukluk olarak adlandırılan bir rahatsızlığınız varsa, bu duygusal iniş ve çıkışlar anormal derecelere ulaşabilir. Bazen son derece heyecanlı veya enerjik bazen de depresyonda hissediyor olabilirsiniz. Bu duygusal duygusal iniş ve çıkışlar haftalarca veya aylarca sürebilir.
Bipolar bozukluğun dört temel tipi vardır:
- Bipolar bozukluk tip 1
- Bipolar bozukluk tip 2
- Siklotimik bozukluk (cyclothymia)
- Tespit edilmiş ya da edilmemiş diğer bipolar bozukluklar
Bipolar 1 ve 2 tip olarak diğer bipolar bozukluk türlerinden daha yaygındır.
Bipolar 1 ve Bipolar 2 Bozukluk Belirtileri
Çeşidi ne olursa olsun tüm bipolar bozukluklar, aşırı iniş ve çıkışlar ile tanımlanır. Çıkışlar manik, inişler ise depresif atak olarak bilinir.
Bipolar 1 ve bipolar 2 arasındaki temel fark, manik atakların şiddetinde yatmaktadır. Bipolar 1 ve bipolar 2’de görülen depresif ataklar benzerdir. Ancak bipolar bozukluk tip 1 ‘de görülen mani, tip 2 ‘ye göre daha şiddetlidir.
Bipolar Tip 1 Bozukluk Nedir?
Bipolar 1 tanısı için en az bir manik ve bir major depresif atak geçirmiş olmalısınız. Depresif atak, manik ataktan önce veya sonra meydana gelmiş olmalıdır. Manik atağın semptomları, hastane bakımı gerektirecek kadar şiddetli olabilir.
Manik atakların genel özellikleri:
- Olağanüstü enerji
- Huzursuzluk
- Odaklanmada zorluk
- Aşırı mutluluk
- Tehlikeli davranışlar
- Kalitesiz uyku
Bipolar Tip 2 Bozukluk Nedir?
Bipolar 2 en az iki hafta sürer ve en az bir hipomanik epizodla devam eden majör depresif dönemi içerir. Bipolar 2 hastaları hastanede yatmayı gerektirecek kadar yoğun manik ataklar yaşatabilir. Bipolar tip 2’nin depresyon olarak yanlış teşhis edildiği durumlar olabilir.
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Daha önce değindiğimiz gibi bipolar 1 bozukluk mani ve depresyona neden olurken, bipolar 2 bozukluk hipomaniye ve depresyona neden olur.
Mani
Manik atak, size neşe ve yüksek enerji veren bir duygudan ibaret değildir. Bu ataklar günlük aktivitelerinizi etkileyebilecek kadar yoğun olabilir. Manik atak geçiren birini sakinleştirmek zordur. Bipolar bozukluğun manik evresinde olanlar, sahip olduklarından daha fazla para harcamak gibi mantık dışı kararlar verebilirler.
Atak dış etkilerden kaynaklanıyorsa resmi olarak manik kabul edilemez. Buna alkol, uyuşturucu veya varsa başka sağlık durumu da dahildir.
Hipomani
Hipomanik atak, manik ataktan daha az şiddetlidir. Manik ataktan daha az şiddetli olmasına rağmen, davranışlarınız her zamankinden farklı olur. Bu farklılıklar, etrafınızdaki insanların dikkatini çekecek düzeyde olacaktır.
Hipomanik atak, uyuşturucu veya alkolden etkileniyorsa hipomani sayılmaz.
Depresyon
Bipolar hastası olan bir kişinin depresif semptomları, klinik depresyonu olan herhangi birine benzer. Bu, uzun süreli üzüntü ve umutsuzluk dönemleri demektir. Bir zamanlar severek zaman geçirdiğiniz kişiler ya da hoşunuza giden şeylere karşı ilginizi kaybedebilirsiniz. Bipolar belirtileri arasındaki depresyon döneminin diğer belirtiler şunlardır:
- yorgunluk
- sinirlilik
- odaklanmada zorluk
- uyku düzeninde değişiklikler
- yeme düzeninde değişiklikler
- intihar düşüncesi.
Bipolar Bozukluk Nedenleri Nelerdir?
Bilim adamlarının bu konuda net bir açıklaması yok. Ana nedenler arasında, beynin anormal fiziksel özellikleri ile beyin kimyasallarındaki dengesizlikler olabileceği söyleniyor.
Birçok tıbbi durum gibi, bu da aileye çekebilir yani bipolar genetik olabilir. Bipolar bozukluğu olan bir ebeveyniniz veya kardeşiniz varsa, bunu yaşama riskiniz daha yüksektir. Ancak bu demek değildir ki ailenizde bipolar bozukluğu olan biri varsa siz de bipolar olacaksınız. Yapılan araştırmalarda anne ya da babası bipolar hastası olan bir çok insanın bipolar belirtiler göstermediği görülmüştür.
Araştırmacılar; fazla stres, uyuşturucu veya alkol bağımlılığı ile çok üzüntü verici deneyimlerin bipolar bozukluğu tetikleyebileceğine inanmaktadır. Bu deneyimler, çocukluk döneminde görülen istismar veya çok sevilen birinin ölümü de olabilir.
Bipolar Bozukluk Nasıl Anlaşılır?
Bipolar bozukluk psikiyatrist veya bir ruh sağlığı uzmanı tarafından teşhis edilir. Tanı için, tıbbi öykünüz ile mani ve depresyon belirtilerinin gözden geçirilmesi gerekir. Eş veya yakın bir arkadaş ile yapılan doktor ziyareti durumun anlaşılması açısından daha faydalı olur. Sizin açıklamakta zorlandığınız ya da açıklayamadığınız durumlar bu kişiler tarafından cevaplanabilir.
Yapılacak kan testi de teşhis sürecinin bir parçası olabilir. Kanda bipolar bozukluğu gösteren bir veri olmasa da bununla birlikte yapılacak kapsamlı bir fiziki muayene ile diğer nedenler elenebilir.
Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?
Bipolar 2 tedavisi ile diğer tip bipolar tedavisi aşağı yukarı aynıdır. Doktorlar tedavi sürecini genellikle ilaç ve psikoterapi kombinasyonu şeklinde yürütür.
Duygudurum dengeleyiciler genellikle tedavide kullanılan ilk ilaçlardır. Bunlar uzun süre kullanılabilir. Örneğin lityum, uzun yıllardan beri yaygın olarak kullanılan bir duygudurum dengeleyicidir. Düşük tiroid işlevi, eklem ağrısı ve hazımsızlık gibi bazı yan etkileri vardır.
Doktorunuz bipolar tedavisine düşük doz ile başlayarak nasıl yanıt verdiğinizi görmek isteyebilir. Burada alınacak sonuca göre daha sonra başlangıçtakinden daha yüksek bir doz verilebilir. Ayrıca ilaç kombinasyonuna da ihtiyacınız olabilir. Tüm ilaçların potansiyel yan etkileri olacağı gibi diğer ilaçlarla etkileşimleri de vardır. Başka ilaç kullanıyorsanız ya da hamilelik durumunuz varsa doktorunuzu bilgilendirmeyi unutmayın.
Günlük yazmak, bipolar tedavisi için yararlı olabilir. Ruh halinizi, uyku ve yeme alışkanlıklarınızı ya da yaşadığınız önemli olayları takip etmek terapinin ve ilaçların işe yarayıp yaramadığını anlamaya yardımcı olabilir.
Destek seçenekleri
Hem grup halinde hem de kişisel olarak destek grupları, bipolar bozukluğu olan kişiler için yararlı olabilir. Arkadaşlarınız ve akrabalarınız için de yararlı olabilirler. Başkalarının mücadelelerini ve zaferini öğrenmek, sahip olabileceğiniz zorluklardan kurtulmanıza yardımcı olabilir.
Depresyon ve Bipolar Destek grupları konusunda hastenelerden ve özel merkezlerden bilgi alabilirsiniz. Bu gruplarda;
Bipolar bozukluğu olan kişilerden kişisel hikayeler
Ülke genelinde destek grupları için iletişim bilgileri
Durum ve tedaviler hakkında bilgi
Bipolar hastası yakınlarına ve sevdiklerine yönelik materyalleri bulabilirsiniz.
Bipolar 1 veya bipolar 2 teşhisi konulduysa, bunun her zaman yönetebileceğiniz bir durum olduğunu unutmayın. Yalnız değilsiniz. Destek grupları veya diğer yerel kaynaklar hakkında bilgi almak için doktorunuzla konuşun veya herhangi bir hastanenin ilgili departmanı ile iletişime geçin.
Sonuç
Bipolar bozukluk tedavisi olan ancak iyileştirilebilir bir hastalık değildir. Ancak uygun bir tedavi, aile ve arkadaş desteğiyle yönetilebilir bir duygu durumu bozukluğudur.
Doktorunuzun ilaçlar ve yaşam tarzınız ile ilgili talimatlarına uymanız önemlidir.
Bipolar 2 bozukluk çözümü için;
- Alkol kullanımının azaltılması,
- İlaç kullanımı,
- Egzersiz,
- Diyet,
- Uyku,
- stres azaltma gibi noktalara dikkat edilmelidir.
Özellikle, bipolar rahatsızlığı olan biri ile evli kişiler, arkadaşlar ve aile üyelerinin bu sürece dahil edilmesi önemlidir.
Bipolar bozukluk hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olursanız o kadar iyidir. Hastalığı tanıdıkça, tanı sonrası süreci daha kontrollü bir şekilde yönetebilirsiniz. Bipolar tedavisi kesin olarak hastalığı tamamen tedavi etmemekle birlikte özellikle bipolar tip 2 belirtilerini azaltma ve kontrol etme noktasında oldukça etkilidir.
