Otoimmün bir hastalık, vücudunuzun kendi bağışıklık sisteminin kendi hücrelerinin iltihaplanması ve parçalanmasından sorumlu olduğu bir durumdur. İltihap, vücudunuzdaki çeşitli organ ve dokuları etkileyebilir. Bunlar:
- Eklemler
- Cilt
- Kalp
- Kan
- Akciğer
- Beyin
- Böbrekler
Bu hastalık ağır ve potansiyel olarak yaşamı tehdit edici olabilir. Kalıcı organ hasarına neden olabilir. Ancak lupuslu birçok kişi hafif bir versiyonunu deneyimlemektedir. Şu anda lupus için bilinen bir tedavi bulunmuyor.
Lupus Belirtileri Nelerdir?
Lupus belirtileri vücudunuzun etkilenen bölgelerine göre değişir. Belirtiler aniden kaybolabilir. Zaman zaman kalıcı olabilir veya parlayabilir. İki vaka aynı olmamasına rağmen, en yaygın belirti ve bulgular şunlardır:
- Ateş
- Yorgunluk
- Vücut ağrıları
- Eklem ağrısı
- Yüzdeki kelebek döküntüsü dahil döküntüler
- Cilt lezyonları
- Nefes darlığı
- Kronik göz kuruluğu
- Göğüs ağrısı
- Baş ağrısı
- Karışıklık
- Hafıza kaybı
Lupusun diğer belirtilerinden bazıları nefrit adı verilen iltihaptan kaynaklanan böbrek problemlerini içerir. Kişide yüksek tansiyon, koyu idrar ve idrarda kan görülebilir.
Lupus Hastalığı Neden Olur?
Doktorlar bu hastalığa neyin sebep olduğunu tam olarak bilmese de, bunun birçok temel faktörün bir kombinasyonu olabileceğini düşünüyorlar. Bunlar:
- Çevre: Doktorlar, sigara içme, stres ve silis tozu gibi toksinlere maruz kalma gibi potansiyel tetikleyicileri belirlediler.
- Genetik: Ailede lupus geçmişi olması, bir kişiyi durumu yaşama riskini biraz daha yüksek seviyeye çıkarabilir.
- Hormonlar: Bazı çalışmalar artan östrojen seviyeleri gibi anormal hormon seviyelerinin bu hastalığa katkıda bulunabileceğini göstermektedir.
- Enfeksiyonlar: Doktorlar sitomegalovirüs, Epstein-Barr veya hepatit C gibi enfeksiyonlar ve lupusun nedenleri arasındaki bağlantıyı araştırmaktadır.
- İlaçlar: Hidralazin (Apresolin), prokainamid (Procanbid) ve kinidin gibi bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, ilaca bağlı eritematozus olarak bilinen bir türe neden olmakla ilişkilendirilmiştir.
Ayrıca, bir kişinin burada listelenen lupusun bilinen olası nedenlerinden hiçbirini yaşamamış olması ve yine de hastalığı yaşama olasılığı vardır.
Lupus Risk Faktörleri Nelerdir?
Lupus için risk faktörü örnekleri şunlardır:
- Kadın olmak
- 15 ila 44 yaş arasında olmak
- Afrikalı-Amerikalı, İspanyol, Asya-Amerikan, Amerikan yerli veya pasifik adalı gibi bazı etnik grupların üyesi olmak
- Ailede lupus geçmişi olması
Lupus için risk faktörlerine sahip olmak demek, bu hastalığa yakalanacağınız anlamına gelmez, ancak risk faktörleri olmayanlara kıyasla daha fazla risk altındasınız demektir.
Lupus Hastalığından Nasıl Kurtulurum?
Şu anda bir tedavi yoktur. Amerika Lupus Vakfı’na göre, hastaların yüzde 80 ila 90’ı tedavi ve takip ile normal bir yaşam sürdürebilir. Bununla birlikte, araştırma düzenli olarak tedavide umut vaat eden yenilikleri araştırmaktadır.
Lupus Hastalığı Tedavisi
Şu anda bir tedavi olmasa da, belirtileri kontrol etmek için ilaç alabilirsiniz. Lupus tedavi ilaçlarına örnekler:
- Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
- Antimalarial ilaçlar
- DHEA, saç dökülmesi gibi bazı etkileri azaltabilecek bir erkeklik hormonu
- Kortikosteroidler
- İmmünsüpresif ilaçlar
Doktor, bir kişinin lupus belirtilerini ve tedavilerini önerirken ciddiyetini dikkate alacaktır. Doktorlar ayrıca aşırı UV güneş ışığına maruz kalmanın önüne geçmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerebilirler. Bazı insanlar, belirtileri azaltmak için ilaçlara ek olarak takviye alırlar. Bu takviyelerin örnekleri arasında keten tohumu, balık yağı ve D vitamini bulunur.
Lupus Hastalarının Yemesi ve Yememesi Gerekenler
Doktorlar kesin bir diyet belirlememiştir. Bununla birlikte, genellikle tipik olarak aldıkları ilaçlar nedeniyle, lupuslu kişilerin genellikle kaçınmaları gereken bazı yiyecekler vardır. Örnekler, birçok NSAID ile negatif etkileşime giren ve gastrointestinal kanamaya neden olabilen alkolü içerir.
Yüksek oranda tuz ve kolesterol içeren yiyeceklerden kaçınmak yalnızca bir kişinin sağlığı için faydalı olmakla kalmaz, aynı zamanda kortikosteroid kullanımı nedeniyle şişkinliğin önlenmesine de yardımcı olur.
Hastalarda vücutta iltihabı azaltmak için diğer sağlıklı adımlar şunlardır:
- Somon, ton balığı veya uskumru gibi omega-3 yağ asitleri yüksek balık
- Az yağlı süt ürünleri gibi kalsiyum oranı yüksek gıdalar
- Tam tahıllı karbonhidrat kaynaklarını tüketmek
- Renkli meyve ve sebze karışımları yemek
Ancak lupuslu insanlar yoncadan uzak durmalıdır. Bunun nedeni, yonca filizlerinde ve tohumlarında bulunan L-kanavanin olarak bilinen amino asidin iltihaplanmayı artırmasına ve lupus alevlenmelerine yol açabileceğidir.
Lupus Teşhisi Nasıl Konur?
Doktorlar, lupusu teşhis etmek için kullanılacak belirli bir kan testi veya görüntüleme çalışmasına sahip değildir. Bunun yerine, bir kişinin belirtilerini göz önünde bulundurur ve bir kişinin belirtilerine neden olabilecek diğer olası koşulları ekarte eder.
Detaylı bir tıbbi geçmiş ve fizik muayene almanın yanı sıra, doktorlar bu hastalığı teşhis etmek için aşağıdaki testleri yapabilir:
- Laboratuvar testleri: Bunlar doktorların, kırmızı kan hücrelerinin, beyaz kan hücrelerinin ve kandaki trombositlerin sayısını ve türünü belirlemek için kullandıkları tam kan sayımı (CBC) testini içerebilir. Bir doktorun isteyebileceği diğer testler, yüksek bağışıklık sistemi aktivitesini gösterebilen bir eritrosit sedimantasyon hızı, protein seviyeleri ve anti-nükleer antikor testini içerebilir.
- Görüntüleme testleri: Göğüs röntgenleri ve ekokardiyogramlar, kalbin üzerinde veya çevresinde sıvı birikimini gösterebilecek iki görüntüleme çalışmasıdır. Olumlu sonuçlar lupus nedenlerini yansıtabilir.
- Doku biyopsisi: Doktorlar, lupus benzeri bir insanın tipik hücrelerinin mevcut olup olmadığını belirlemek için döküntü alanından bir biyopsi veya hücre örneği alabilirler.
Doktor ayrıca böbreklerin hasar görüp görmediğini görmek için bir böbrek biyopsisi yapabilir. Bu hastalıkla ilgili böbrek hasarına lupus nefriti denir.
Lupus Çeşitleri Nelerdir?
Doktorlar genellikle dört lupus türünü sınıflandırır. Bunlar şunları içerir:
- Sistemik lupus eritematozus: En sık görülen çeşit olan bu durum hafif ila ağır arasında değişebilir. Bu durum zamanla kötüleşebilecek belirtilere neden olur, sonra iyileşir.
- Kutanöz lupus: Bu tipin oluşumu genellikle cildinizle sınırlıdır. Kızarıklıklara ve yara izi kalıcı lezyonlara neden olabilir. Yara izleri oluşumuna neden olan formuna diskoid lupus denir.
- DILE: Belirli reçeteli ilaçların uzun süreli kullanımı ilaca bağlı lupusa yol açabilir. DILE, reçete edilen belirli ilaçların uzun süreli kullanımından kaynaklanır. Sistemik hastalık belirtilerini taklit eder, ancak çoğu durumda bu durum ana organları etkilemez.
- Yenidoğan lupusu: Bu durum son derece nadirdir ve annesi hasta olan bebekleri etkiler. Bu durumun belirtileri deri döküntüsü, düşük kan hücresi sayımı ve doğumdan sonra karaciğer problemlerini içerebilir. Bazı bebeklerde kalp defekti olsa da, çoğu birkaç ay sonra kaybolacak belirtilere sahiptir.
Bazı lupus tipleri, bir kişinin belirtilerine bağlı olarak daha fazla bölünmeye sahiptir.
Lupus Hastalığı Bulaşıcı mıdır?
Lupus bulaşıcı bir hastalık değildir. Ailevi hastalığı olan bazı insanlar bunun için daha fazla risk altında olsalar da, başka bir kişiden “kapamazlar”.
Lupus Hastaları Kaç Yıl Yaşar?
Tıbbi yenilikler ve teşhis testlerindeki gelişmeler, hastaların her zamankinden daha uzun yaşadığı anlamına geliyor. Amerika Lupus Vakfı’na göre, teşhis konan kişilerin yüzde 80 ila 90’ı normal bir yaşam sürecek. Şiddetli belirtileri olanlar veya şiddetli bir alevlenme yaşayanlar, hafif-orta şiddette olanlardan daha çok komplikasyon riski altındadır.
Lupus bir insanın sağlığını etkilese de, yaşam kalitesini etkilemesi gerekmez. İlaçlar ve iyileşmeye odaklanarak, bir insan mümkün olduğu kadar sağlıklı bir hayat yaşayabilir.
Lupus Önleme İpuçları Var mıdır?
Çoğu türü için bu durum önlenemez. Bunun bir istisnası, ilaca bağlı lupusa neden olduğu bilinen ilaçlardır. Bununla birlikte, bir kişinin bu ilaçları almamanın ayrıca yaşamı tehdit edici etkilere yol açabileceği için riskleri ve faydalarını tartışmak önemlidir.
Ek olarak, kişi nöbet yaşama olasılığını azaltan önleyici tedbirler almak isteyebilir. Bunlar:
Doğrudan güneş ışığından kaçınmak: Güneş ışığına aşırı maruz kalmak kızarıklığa neden olabilir. Bir insan dışarıya çıkarken her zaman güneş kremi kullanmalı ve güneş ışınları en fazla olan saat 10:00-16:00 arasında doğrudan güneş ışığından kaçınmalıdır.
Stres yönetimi tekniklerini uygulamak: Bunlar, meditasyon, yoga veya bir kişinin mümkün olduğunda stresi azaltmasına yardımcı olabilecek masajları içerir.
Enfeksiyondan korunma tekniklerinin uygulanması: Bu sık sık el yıkama ve soğuk algınlığı ve diğer hastalıkları olanların etrafında olmaktan kaçınmayı içerir.
Bolca dinlenmek: Dinlenme, bir kişinin vücudunun iyileşmesine yardımcı olmak için çok önemlidir.
