Okyanus ve Denizlerin Tuzu Nasıl Oluşur?
Okyanuslar milyonlarca yıldır dünyamızı çevreliyor, bu nedenle artan volkanik aktivitelerden gazların ve lavların fışkırdığı dönemler, suyun yapısına tuz eklenmesine sebep oldu. Atmosferden suda çözünen karbondioksit, mineralleri çözen zayıf karbonik asitler oluşur. Bu mineraller çözündüğünde, suyu tuzlu hale getiren iyonları oluştururlar. Okyanustan su buharlaşırken tuz ise geride kalır. Ayrıca nehirler okyanuslara akar ve yağmur suyu ve akarsular tarafından aşınmış kayalardan ek iyonlar getirir.
Okyanusun tuzluluğu genellikle oldukça kararlıdır. Okyanuslarda bulunan tuz miktarını daha somutlaştıracak olursak, tüm tuzu okyanustan alıp karaya yayarsanız, tuzun 166 metreden daha derin bir katman oluşturacağı tahmin edilmektedir . Okyanusun zamanla giderek daha tuzlu hale geleceğini düşünebilirsiniz, ancak bunun olmamasının bir nedeni de okyanustaki iyonların çoğunun okyanusta yaşayan organizmalar tarafından alınmasıdır. Diğer bir faktör de yeni minerallerin oluşması olabilir.
Göller Neden Tuzlu Değildir?
Göller, dere ve nehirlerden su alır ve yerle temas halindedir. Peki, neden tuzlu değiller? Aslında bazıları tuzlu! Ülkemizdeki tuz gölünü veya Ölü Deniz’i düşünün. Büyük Göller gibi diğer göller pek çok mineral içeren ancak “tuzlu tadı olmayan” suyla doludur. Bu neden? Kısmen bunun nedeni, sodyum iyonları ve klorür iyonları içeren suyun tadının tuzlu olmasıdır. Bir gölle ilişkili mineraller fazla sodyum içermiyorsa, su çok tuzlu olmayacaktır. Göllerin tuzlu olma eğiliminde olmamasının bir başka nedeni de suyun denize doğru yolculuğuna devam etmek için genellikle göllerden ayrılmasıdır. Science Daily‘de yayınlanan bir makaleye göre, bir damla su ve bununla ilişkili iyonlar, büyük göllerde yaklaşık 200 yıl kalırlar. Öte yandan, bir su damlası ve tuzları da okyanusta 100 ila 200 milyon yıl kalabilir .
Dünyanın en seyreltik gölü, Amerika Birleşik Devletleri Oregon’daki Oregon Cascade tepesinin yakınında bulunan Lae Notasha’dır. Baskın anyon olarak bikarbonat olmak üzere iletkenliği 1.3 ila 1.6 uS cm- arasında değişir. Gölü çevreleyen bir orman olsa da, su havzasının suyun iyonik bileşimine önemli bir katkıda bulunmadığı görülmektedir. Su çok seyreltildiğinden, göl atmosferik kirleticileri izlemek için idealdir.
