kut sinüzit (akut rinosinüzit) nazal yollarınızın (sinüslerinizin) çevresinde iltihaplanan ve şişen çukurlara sebep olur. Bu, drenajı etkiler ve mukusun birikmesine sebep olur.

Akut sinüzit ile burnunuzdan soluk almak zor olabilir. Gözlerinizi çevresindeki alan ve yüzünüz şişebilir ve zonklayan yüz veya baş ağınız olabilir.

Akut sinüzite genellikle soğuk algınlığı sebep olur. Diğer tetikleyiciler alerjiler, bakteri veya mantar enfeksiyonlarıdır. Akut sinüzitin tedavisi sebebine bağlıdır. Birçok durumda evde hazırlanan tedaviler yeterli olabilir. Ancak, persistant sinüzit ciddi enfeksiyonlara ve diğer komplikasyonlara sebep olabilir. Sekiz haftadan daha uzun süren veya nükseden sinüzit kronik sinüzit olarak adlandırılır.

Belirtileri

Akut sinüzit semptomları genellikle şunlar olabilir:

  • Burun veya boğaz arkasına aşağıya doğru, kalın sarı veya yeşilimsi akıntı drenajı
  • Bununuzdan nefes almanızı zorlaştırmaya neden olabilecek burun tıkanıklığı veya konjesyon
  • Gözler, yanaklar, burun ve alın çevresinde basınç, ağrı, hassasiyet, şişlik
  • Koku ve tat duyusunda azalma
  • Geceleri kötüleşen öksürük

Diğer bulgu ve semptomlar şunlar olabilir:

  • Kulak ağrısı
  • Baş ağrısı
  • Üst çene ve dişlerde ağrı
  • Ağız kokusu (halitosis)
  • Yorgunluk
  • Ateş

Ne zaman doktora gitmelisiniz

Şayet hafif bir şekilde sinüzit semptomlarını varsa, kendi kendinize bakım yapabilirsiniz.

Eğer aşağıdakilerden herhangi biri varsa, doktorunuza başvurun:

  • Birkaç gün içerisinde iyileşmeyen veya kötüleşme belirtileri gösteren semptomlarda
  • Kalıcı ateşte
  • Tekrarlayan ve kronik sinüzit öyküsü olanlarda

Eğer ciddi bir enfeksiyon bulgu veya semptomu varsa, hemen doktorunuzla görüşün:

  • Göz çevresinde ağrı veya şişlik
  • Şişmiş alın
  • Şiddetli baş ağrısı
  • Konfüzyon
  • Çift görme veya diğer görme değişiklikleri
  • Sert boyun
  • Nefes darlığı

Nedenleri

Eğer sinüzitiniz varsa, burun mukozanız, sinüsler ve boğaz (üst solunum yolları) iltihaplanır. Şişme sinüs deliklerini tıkar ve mukusun normal şekilde boşalmasını önler, yüz ağrısı ve diğer belirtiler de sinüzit semptomlarından olabilir.

Engellenen sinüsler nemli bir ortam oluşturur ve bu ortam kolay enfeksiyon oluşumuna neden olacak zemini yaratır. Enfekte olmuş sinüsler dolu olduklarından irini tahliye edemez, kalın sarı veya yeşilimsi akıntı gibi işaretler enfeksiyon belirtisidir.

Akut sinüzit şunlara neden olabilir:

  • Viral enfeksiyonlar. Akut sinüzit vakalarının çoğu soğuk algınlığı yüzünden ortaya çıkar.
  • Bakteriyel enfeksiyonlar. Şayet yedi ile 10 günden daha uzun süren, üst solunum yolu enfeksiyonunuz varsa, viral enfeksiyondan ziyade bakteriyel bir enfeksiyon olması olasıdır.
  • Mantar enfeksiyonu. Eğer sinüslerde anormallikler veya zayıf bir bağışıklık sisteminiz varsa, bu bir mantar enfeksiyonu riski anlamı da taşımaktadır.

Bazı sağlık koşulları sinüs enfeksiyonuna yakalanma riskini arttırabilir ve bunlar sinüzit olma veya sinüzite yakalanma riskini arttırabilir, altta yatan bir enfeksiyon buna neden değildir. Bu koşullar şunlar olabilir:

  • Saman nezlesi gibi alerjiler. Alerjiler yüzünden ortaya çıkan iltihaplar sinüsleri engelleyebilir.
  • Nazal polipler veya tümörler. Bu tarz doku büyümeleri burun veya sinüsleri engelleyebilir.
  • Nazal septum deviasyonu. Çarpık septum – burun delikleri arasındaki duvar – sinüs geçişlerini kısıtlayabilir veya bloke edebilir
  • Diş enfeksiyonu. Akut sinüzit vakalarının çok azında virüslü dişlerin neden olduğu gözlemlenmiştir.
  • Diğer tıbbi koşullar. Kistik fibroz, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) veya bağışıklık sistemi bozuklularının sebep olduğu komplikasyonlar sinüslerin bloke olmasına veya enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.

Tedavi ve İlaçlar

Akut sinüzit vakarlının çoğu, tedavi gerektirmez, çünkü bunlara sebep olan nedenler, aynı zamanda soğuk algınlığına sebep olan virüslerdir. Kendi kendinize yapacağınız bakım teknikleri ile genellikle tek tedavi sayesinde hızlı ve kolay iyileşme belirtileri sağlanabilmektedir.

Semptomları rahatlatmaya yönelik tedaviler Doktorunuz size, sinüzit belirtilerini hafifletmeye yardımcı tedaviler önerebilir:

  • Tuzlu burun spreyleri, günde birkaç sefer burnunuzun içerisine uygulayacağınız tuzlu burun spreyleriyle burnunuzu yıkayın.
  • Nazal kortikosteroidler. Burun spreyleri iltihaplanmayı önler ve tedaviye yardımcı olur. Bunlara örnekler, flutikazon, mometason, budesonid, triamsinolon ve beklometason içerir.
  • Dekonjestanlar. Bu ilaçlar reçetesiz satılan ilaçlar, reçeteli sıvılar, tabletler ve burun spreyleri olarak mevcuttur. Reçetesiz satılan Oral dekonjestanlar da bulunmaktadır. Burun spreyleri oksimetazolin içermektedir. Bu ilaçlar genellikle sadece birkaç gün boyunca alınır. Aksi takdirde, daha ağır tıkanıklara (rebound konjesyon) ve geri dönüşlere neden olabilir.
  • Reçetesiz satılan ilaç türü ağrı kesiciler, aspirin, asetaminofen veya ibuprofen gibi, reçetesiz satılan ilaç türü ağrı kesiciler ağrıyı gidermede yardımcıdır. Aspirin, Reye sendromu ile bağlantılıdır, bu yüzden de çocuklara veya gençlere aspirin verilirken dikkatli olunmalıdır. Aspirin 2 yaşından büyük çocuklarda kullanım için onaylanmıştır, ancak suçiçeği veya grip benzeri semptomlarda tedavi için çocuklara veya gençlere aspirin asla verilmemelidir. Bu konuda endişeleriniz varsa, doktorunuza danışabilirsiniz.

Antibiyotikler Akut sinüzit tedavisinde genellikle antibiyotik kullanılmaz.

  • Antibiyotikler ancak viral veya mantar enfeksiyonu ihtiva eden akut sinüzit tedavilerinde, tedaviye yardımcı olabilecek ilaçlardır.
  • Bakteriyel sinüzit vakalarının çoğu antibiyotik kullanılmadan iyileşmektedir.
  • Antibiyotik tedavisi genellikle, enfeksiyon, şiddetli bir şekilde tekrarlayan veya kalıcı olan durumlarda kullanılmaktadır.

Bir bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu akut sinüzit tedavisinde kullanılan antibiyotikler, amoksisilin, doksisiklin veya kombine ilaçlar olan trimetoprim-sulfametoksazol gibi ilaçlardan oluşmaktadır. Şayet enfeksiyon geçmez veya sinüzit geri gelirse, doktorunuz farklı bir antibiyotik deneyebilir.

Şayet doktorunuz reçetenize antibiyotik yazmışsa, bu ilacı kuralına göre kullanmanız önemlidir. Genellikle 10 ila 14 gün boyunca alınması gereken antibiyotiklere, iyileşme görülse dahi, süre sonuna kadar kullanılmasına devam edilmelidir. Erken bir şekilde ilaç alımını bırakmak, belirtilerin geri gelmesine neden olabilir.

Antifungal İlaçlar Nadiren de olsa, mantar enfeksiyonları da akut sinüzite neden olabilmektedir ve bu yüzden antifugal ilaçlarla da tedavi edilebilmektedir. İlaç dozu – ne kadar süre boyunca almanız gerekiyorsa – enfeksiyonun şiddetine ve iyileşmenin ne kadar hızlı gelişim göstermesine bağlı olarak değişir.

Immünoterapi Alerjiler, sinüzitinizin artmasına neden oluyorsa, belirli alerjenlere karşı vücudun tepkisini azaltmaya yardımcı olabilecek, alerji çekim (immunoterapi) tedavileri belirtilerin azaltılmasında yardımcı olabilir.

Yaşam tarzı ve evde bakım

Sinüzit semptomlarınızı hafifletmek için kendi kendinize bakım uygulayabilirsiniz:

  • Bol bol dinlenin. Bu vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmasına ve hızlı bir şekilde iyileşmenize yardımcı olacaktır.
  • Bol sıvı tüketin, su veya meyve suyu gibi. Bu mukus salgılarını sulandırmakta ve drenaja yardımcı olmaktadır. Kafein ve alkol gibi içecekler dehidre edici özellikte olduklarından, bunları tüketmekten kaçının. Alkol sinüslerin ve burun zarının şişmesine neden olabileceğinden, durumunuzu kötüleştirebilir.
  • Sinüs boşluklarınızı nemlendirin. Bir kase içerisine sıcak su doldurun, başınızın üzerine bir havlu koyarak, yüzünüzü bu su buharına doğru tutun. Veya nemli hava solumak için, sıcak bir duş alın. Bu ağrılarınız hafiflemesine ve mukus drenajına yardımcı olacaktır.
  • Yüzünüze sıcak kompres uygulayın. Yüzünüzdeki ağrıları hafifletmek için, burun, yanaklarını ve göz çevresine sıcak nemli havlu yerleştirin.
  • Burnunuzu yıkayın. Burun yıkama için özel olarak tasarlanmış sıkma şişeleri (sinüs rinse, diğerleri) veya neti potları kullanın. Nazal yıkama denilen bu evde uygulayacağınız bakım, sinüslerin temizlenmesine yardımcı olacaktır. Burnunuzu yıkarken, saf su kullanmaya önem verin – damıtılmış, steril, kaynatılmış ve soğutulmuş ya da 1 mikron veya daha küçük gözeneklere sahip olan filtreler kullanılarak süzülmüş su – bu çeşit sularla hazırlayacağınız çözeltileri kullanın. Her kullanımdan sonra nazal yıkamayı gerçekleştirdiğiniz cihazınızı temiz su ile yıkayın ve cihazın kuruması için açık bir şekilde burakın.
  • Başınızı yüksekte tutacak şekilde uyuyun. Bu sıkışıklığı azaltarak, sinüslerin drenajına yardımcı olur.

Korunma

Akut sinüzite yakalanma riskini azaltmak için bu adımları uygulayın:

  • Üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunun. Soğuk algınlığı yaşayan kişilerle temastan kaçının. Özellikle yemeklerden önce, sabun ve su ile ellerinizi sık sık yıkayın.
  • Alerjilerinizi kontrol altında tutmaya özen gösterin. Semptomları kontrol altında tutabilmek için doktorunuzla birlikte çalışın.
  • Sigara dumanı ve kirli havadan kaçının. Tütün dumanı ve diğer kirletici maddeler akciğer ve burnu tahriş edebilir ve iltihaba yol açabilirler.
  • Nemlendirici Kullanın. Evinizdeki hava şayet çok kuru ise, ortamı kurutmaya sebep olacak sıcak hava varsa, sinüzitin nemlendirilmesi için hava nemlendirici kullanın. Kullandığınız nemlendiricinin kapsamlı bir şekilde temizlenmesini ve temiz hava vermesine dikkat edin.

Editör: Samet Sağlam