ARB boyama, aside dirençli bakterileri boyama yöntemidir. Genellikle mikobakteri türlerini tanımlanmasında, çoğunluklada Tüberküloz (Verem), hastalığının etkeni olan Mikobakteri tüberküloz (Mycobacterium tuberculosis) tanımlanmasında kullanılır. Aside dirençli mikroorganizmalar, hücre çeperinde bulunan balmumu yapısından dolayı, diğer boyama yöntemleri ile boyanamazlar. Bu boyama yöntemini ilk kez tanımlayanlar 2 Alman bilim adamı, Ziehl ve Neelsen'dir. Bundan dolayı bu boyama yöntemine ARB boyama ile birlikte Ziehl-Neelsen boyama da denmektedir.
Aside dirençli boyama niçin kullanılır ?
1) Erken tanı koymak için (Hızlı sonuç vermesi ve ucuz olması nedeni ile tüberküloz düşünülen hastalarda öncelikle uygulanır),
2) Kültürden elde edilen mikroorganizmaların, aside dirençli yapısının doğrulamasında,
3) Tedavinin etkinliğini izlemede.
ARB boyama için örnek nedir?
Herhangi tip klinik materyal veya mikobakteri kültüründen elde edilen mikroorganizmalar inceleme örneği olabilir.
ARB boyamada nelere dikkat edilmelidir?
Tüm örnek hazırlama işlemleri, biyogüvenlik kabini adı verilen ve herhangi bir mikroorganizmanın çevreye veya işlemi yapan kişiye bulaşmasını engelleyici nitelikte olan çalışma alanında yapılmalıdır. Biyogüvenlik kabinleri bu tip laboratuvar işlemleri için özel olarak üretilmiştir.
Yapılan işlemler kontrollu olarak yapılmalıdır. Bunun anlamı şudur: Boyama işleminde elde edilecek olan pozitif veya negatif olarak raporlanacak olan sonuç kesinlikle güvenilir olmalıdır. Bunu sağlamak için hazırlık esnasında pozitif ve negatif kontrol lamı bulunmalıdır.
ARB boyama nasıl yapılır ?
Laboratuvara gelen örneğe önce bir dekontaminasyon işlemi yapılır. Bu işlemde, örnekte aside dirençli bakteriler dışında bulunabilecek diğer mikroorganizmalar öldürülür.
Dekontaminasyon uygulandıktan sonra, yoğunlaştırılmış olan tüpün dibindeki çöküntüden alınan bir miktar örnek, lam adı verilen cam bir plakanın üzerine bir metal para büyüklüğünde (yaklaşık 1,5cm x 1,5cm) yayılır. Yayma adı verilen bu işlem hazırlanan her örnek başına birkaç adet yapılır. Yoğunlaştırılmamış örneklerdende yayma yapılabilir, ancak ARB boyandıktan sonra, Aside dirençli bakteri görülme olasılığı daha düşük olur.
Hazırlanan yayma kuruduktan sonra ARB boyama yapılır. ARB boyamada kullanılan boyalar karbol fuksin, asit alkol ve metilen mavisidir.
Mikobakteriler veya aside dirençli mikroorganizmalar mikroskopta resimde görüldüğü gibi, mavi zemin üzerinde pembe parlak kırmızı veya morumsu kırmızı renkte, diğer mikroorganizmalar ise mavi renkte görülürler. Mikroorganizmaların şekli çubuk şeklinde, eğik veya kıvrık olabilirler.
Sonuçların değerlendirilmesi:
Yaymayı negatif olarak raporlamadan önce minimum 300 alan incelenmelidir:
300 alanda hiç basil yoksa: ''negatif'' olarak rapor edilir. Ancak negatif olarak raporlanmadan önce hazırlanan diğer yaymalar da incelenerek sonuç doğrulanmalıdır.
300 alanda 1-2 basil varsa: şüphelidir, tekrarlanır.
100 alanda 1-9 basil varsa: 1+
10 alanda 1-9 basil varsa: 2+
1 alanda 1-9 basil varsa: 3+
1 alanda 10 yada daha fazla basil varsa: 4+
Boyama sonuçları 24 saat içinde bildirilmelidir.
