Bilim insanları, yalnızca yanaktan alınan bir sürüntü örneğiyle vücuttaki gizli genetik mutasyonları saptayabilen yeni bir DNA dizileme teknolojisi geliştirdi. “NanoSeq” adı verilen bu son derece hassas yöntem, kanser riskinin erken tespiti ve koruyucu tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde gelecek vadeden bir araç olarak değerlendiriliyor.
İngiltere’deki Wellcome Sanger Enstitüsü ve King’s College London araştırmacıları tarafından yürütülen ve Nature dergisinde yayımlanan çalışmada, 21 ila 91 yaş arasındaki binin üzerinde gönüllüden alınan yanak ve kan örnekleri incelendi. Geliştirilen NanoSeq teknolojisi sayesinde, araştırmacılar sağlıklı dokularda bile binlerce genetik mutasyonu ortaya çıkardı. Bu mutasyonların bir kısmının, hücrelere büyüme avantajı sağlayarak kanserin en erken aşamalarına zemin hazırlayabileceği belirlendi.
Araştırmada, yaşlanma, sigara ve alkol gibi etkenlerin DNA üzerinde bıraktığı izler detaylı biçimde haritalandı. Sigara kullanan bireylerde özellikle NOTCH1 geninde daha fazla mutasyona rastlanırken, yoğun alkol tüketiminin de DNA yapısında belirgin değişikliklere neden olduğu gözlemlendi. Ancak bilim insanları, bu mutasyonların çoğunun kansere dönüşmediğini ve vücudun DNA’daki bozulmaları onaran savunma sistemlerinin oldukça etkili şekilde çalıştığını vurguladı.
Wellcome Sanger Enstitüsü’nden Dr. Andrew Lawson, “NanoSeq, normal ve hastalıklı dokulardaki genetik değişimleri inceleme biçimimizi tamamen değiştirdi. Artık kanserin en erken aşamalarını gözlemleyebiliyoruz.” dedi. Aynı enstitüden Dr. Federico Abascal ise, “Yaş, sigara, alkol ve çevresel faktörlerin DNA’da nasıl izler bıraktığını ilk kez bu kadar net gördük. Bu bilgiler gelecekte kanser riskini ölçmekte kullanılabilir.” ifadelerini kullandı.
Bilim insanlarına göre NanoSeq teknolojisi, yalnızca kanserin değil, yaşlanma süreçlerinin ve kalıtsal hastalıkların da daha derinlemesine anlaşılmasına olanak tanıyacak. Yeni yöntemin, yakın zamanda rutin sağlık kontrollerinde kullanılabilecek kadar uygulanabilir ve erişilebilir hale gelmesi bekleniyor.
