Elma sirkesi halkın çok eskiden beri kullandığı bir ilaçtır. Ayrıca çeşitli ev işlerinde ve yemeklerde kullanılır.
Elma Sirkesi Yapımı
Elma sirkesi iki aşamalı bir süreçten geçerek imal edilir. Bu aşamalar alkol üretiminde de kullanılır.
Birinci aşamada elma püresi mayalandırılır, böylece elmanın içerdiği şekerler fermente olur ve alkole dönüşür.
İkinci aşamada, alkol çözeltisine bakteri eklenir. Bu, çözeltideki alkolün asetik aside dönüşmesini sağlar.
Türkçe “sirke” kelimesi Farsçadan gelir ve üzüm asidi anlamını taşır. İngilizce sirke anlamına gelen “vinegar” kelimesi ise Fransızca kökenlidir ve “ekşi şarap” anlamına gelir.
Elma sirkesinin birçok faydası olduğu söylenir. Bunlardan bazıları bilimsel araştırmalarca desteklenmektedir.
Bu faydalar arasında kilo vermekte yardımcı olmasını, kolesterolü ve kan şekerini düşürmesini ve şeker hastalığının belirtilerinde iyileşme sağlamasını sayabiliriz.
Aşağıda elma sirkesinin bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış 6 faydasını bulacaksınız.
1. Elma Sirkesi Önemli Biyolojik Etkiler Gösteren Asetik Asit Açısından Zengindir
Filtrelenmemiş organik elma sirkesi proteinler enzimler ve yararlı bakteriler içerir. Bunlar organik elma sirkesine bulanık görüntüsünü verir.
Birçok insan elma sirkesinin faydalarının bu içeriğinden kaynaklandığını düşünür, ama bu görüşü destekleyecek bilimsel kanıt yoktur.
Bir yemek kaşığı elma sirkesinin enerji değeri sadece 3 kaloridir.
Çok fazla vitamin ve mineral içermez ama bir miktar potasyum içerir. Kaliteli elma sirkeleri bazı amino asitler ve antioksidanlar içerir.
ÖZET
Elma sirkesi elmadaki şekerin fermente edilmesiyle yapılır. Süreç sonunda elmadaki şeker, elma sirkesindeki başlıca aktif madde olan asetik aside dönüşür.
2. Elma Sirkesi Birçok Zararlı Bakteri Türünü Öldürür
Sirke, bakteriler de dâhil, birçok patojeni öldürür.
Geleneksel olarak sirke, bir temizlik maddesi gibi ya da tırnak mantarlarının, bit, siğil ve kulak enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılagelmiştir.
Modern tıbbın babası sayılan Hipokrat, sirkeyi yaraların temizlenmesinde kullanmıştır.
Ayrıca gıda koruyucusu olarak kullanılmıştır. Araştırmalar (E coli gibi) bakterilerin yiyecekler üzerinde üremesini engellediğini göstermektedir.
Eğer yiyeceklerinizi korumanın doğal bir yolunu arıyorsanız elma sirkesi kullanabilirsiniz.
Elma sirkesinin, lokal olarak deriye uygulanmasıyla sivilce ve aknelerin tedavisinde kullanılabildiğine dair rivayetler de vardır.
ÖZET
Elma sirkesinin etkin maddesi olan asetik asit, zararlı bakterileri öldürür ve çoğalmalarını engeller. Geleneksel olarak gıda koruyucusu ve temizlik maddesi gibi kullanılagelmiştir.
3. Elma Sirkesi Kan Şekerini Düşürür, Şeker Hastalığı İle Mücadele Eder
Elma sirkesinin en önemli kullanım alanı tip 2 diyabetle mücadeledir.
Tip 2 diyabet, insülin direncinden ya da vücudun insülin üretememesinden kaynaklanan yüksek kan şekeri ile tanımlanır.
Öte yandan tip 2 diyabet hastası olmayan insanlar da yüksek kan şekerinden zarar görebilir. Yaşlanmanın ve çeşitli kronik hastalıkların altında, yüksek kan şekerinin yattığı düşünülmektedir.
Kan şekerini normal seviyelerde olması herkes için faydalıdır. Bunun en etkin ve sağlıklı yolu, işlenmiş şeker ve karbonhidrattan uzak durmaktır. Ama elma sirkesi de bu konuda etkilidir.
Sirkenin kan şekeri ve insülin seviyesi ile ilgili bir çok faydasının olduğu bilimsel araştırmalarla gösterilmiştir:
- Yüksek karbonhidratlı bir öğün yiyen insanların insülin duyarlılığında %19 – %34 arası bir iyileşme sağlamaktadır ve kan şekerini önemli ölçüde düşürmektedir.
- Bir araştırmada, 50 gram beyaz ekmek yiyen katılımcıların kan şekerlerini %34 oranında düşürdüğü gözlemlenmiştir.
- Başka bir araştırmaya göre yatmadan önce 2 yemek kaşığı elma sirkesi almak, açlık kan şekerini %4 oranında düşürmektedir.
- İnsanlar üzerinde yapılan başka birçok araştırma sirkenin insülin fonksiyonunu düzenlediğini ve kan şekerini düşürdüğünü göstermektedir.
Bütün bunlar sirkenin diyabetli hastalara, prediyabet durumunda olanlara ve kan şekerini düşürmek isteyen sağlıklı insanlara faydalı olabileceğini göstermektedir.
Eğer kan şekerini düşürücü ilaç kullanıyorsanız, diyetinize sirkenin herhangi bir türünü eklemeden önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.
ÖZET
Elma sirkesinin insülin duyarlılığında iyileşme sağlayabileceği ve öğünlerden sonra kan şekerini düşürebileceği bilimsel araştırmalarla gösterilmiştir.
4. Elma Sirkesi Zayıflatır Mı?
Araştırmalar, elma sirkesinin zayıflamanıza yardımcı olabileceğini göstermektedir.
İnsanlar üzerinde yapılan bazı araştırmalar, sirkenin tokluk hissini arttırdığını ortaya koymuştur. Bu sayede daha az kalori almanızı ve kilo vermenizi kolaylaştırır.
Örneğin bir araştırmaya göre, yüksek miktarda karbonhidrat aldıkları bir yemekle birlikte sirke tüketen insanlar, daha çabuk tokluk hissi duymuş ve 200 ilâ 700 kalori daha az yemişlerdir.
175 obez katılımcı üzerinde yürütülen başka bir araştırma, her gün elma sirkesi tüketmenin kilo verdirdiği ve karın yağlarının eritilmesine katkı sağladığı bulgusuna ulaşmıştır.
- 15 mL (1 yemek kaşığı) elma sirkesi tüketen katılımcılar 1,2 kilogram,
- 30 mL (2 yemek kaşığı) elma sirkesi tüketen katılımcılar 1,7 kilogram vermişlerdir.
Ne var ki bu araştırmanın sadece 3 ay sürdüğünü unutmamak gerekir. Sadece fazladan sirke tüketmenin uzun vadede çok büyük bir etkisi olmaz. Beslenme rejiminize/den bir gıda türü eklemek/çıkarmak kilonuzda gözle görülür bir fark yaratmaz.
Önemli olan genel yaşam biçiminiz ve beslenme rejiminizdir. Ayrıca sonuç almak için birçok yöntemi birleştirmeniz gerekebilir.
Tokluk hissi yarattığı, kan sekerini ve insülin seviyesini düşürdüğü için, genel olarak elma sirkesinin kilo vermekte yardımcı olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak kendi başına mucizeler yaratmasını beklemeyin.
ÖZET
Araştırmalar sirkenin tokluk hissi yarattığını daha az kalori alınmasına önayak olduğunu göstermektedir.
5. Kolesterolü Düşürür ve Kalp Sağlığını Korur
Kalp hastalığı tüm dünyada erken ölüm nedenleri arasında başı çekmektedir.
Bazı biyolojik faktörlerin kalp krizi riskini düşürdüğü ya da arttırdığı bilinmektedir.
Birkaç hayvan deneyi elma sirkesinin, başka risk faktörlerinin yanı sıra kolesterol ve trigliserit seviyelerinde iyileşme sağladığını göstermektedir.
Ayrıca bazı araştırmalar, sirkenin farelerde kan basıncını azalttığını ortaya koymuştur. Kan basıncı kalp hastalığında ve böbrek sorunlarında önemli bir risk faktörüdür.
Bu konuda insanlar üzerinde yapılan tek araştırma Harvard’da yapılmış, gözlemsel bir çalışmadır ve salata soslarına sirke katan kadınların kalp hastalığı risklerinin daha düşük olduğu sonucuna varmıştır. Ne ki bu tür bir araştırma sadece bu iki değişken arasında bir ilişki olduğunu gösterebilir; yani bu araştırmanın sonuçlarına dayanarak sirkenin kalp hastalığı riskini düşürdüğü söylenemez.
Yukarıda belirttiğim gibi, insanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalar sirkenin, kan şekerini düşürdüğünü, insülin duyarlılığında iyileşme sağladığını, böylece diyabet hastalığıyla mücadeleye katkı sunabileceğini göstermektedir. Bunlar da kalp hastalığı riskini düşüren unsurlar arasındadır.
ÖZET
Bazı hayvan deneyleri sirkenin kolesterol, trigliserit seviyelerinde iyileşme sağladığını ve kan basıncını düşürdüğünü göstermektedir. Bunlar da kalp hastalığı riskini düşüren unsurlar arasındadır.
6. Sirkenin Kansere Karşı Koruyucu Özelliği Olabilir
Kanser, hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile tanımlanan çok kötü bir hastalıktır.
İnternette elma sirkesinin kanseri tedavi edebileceğine dair bir sürü yanlış bilgi vardır.
Doğrusu pek çok araştırma çeşitli türde sirkelerin laboratuvarda kanserli hücreleri öldürebildiğini ve tümörleri küçülttüğünü göstermiştir. (21, 22, 23) Ancak bütün bu çalışmalar ya izole hücreler üzerinde, deney tüplerinde yürütülen çalışmalardır ya da hayvan deneyleridir. Başka deyişle sirkenin gerçek, kanlı canlı insanlar üzerindeki etkileri ile ilgili bir şey kanıtlamazlar.
Ayrıca birbiriyle çelişen veriler de vardır. Çin’de, insanlar üzerinde yapılan bazı gözlemsel çalışmalar sirke tüketimi ile düşük özofagus kanseri riski arasında bir ilişki olabileceğini göstermektedir. Öte yandan Sırbistan’da yapılan bir çalışma sirke tüketimiyle yüksek mesane kanseri riski arasında bir ilişki saptamıştır. (24, 25).
Sirkenin kanser riskini düşürmesi mümkündür. Ancak bundan emin olabilmemiz için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
ÖZET
Bazı laboratuvar çalışmaları ve hayvan deneyleri sirkenin kanser hücrelerinin çoğalmasını yavaşlatabileceğini ve tümörleri küçültebileceğini göstermektedir.
Elma Sirkesi Nasıl Kullanılmalı, Kullanım Dozu Ne Kadar Olmalı
Sirkeyi rejiminize eklemenin en iyi yolu, onu yemeklerinize katmaktır. Örneğin salata sosu olarak kullanabilir ya da evde yapacağınız mayoneze katabilirsiniz.
Bazı insanlar içtikleri suya sirke katmaktadır. En yaygın doz, günde 1 – 2 çay kaşığı ile 1 – 2 yemek kaşığı (5-30 mL) arasında değişmektedir.
Küçük dozlarla başlamalı, çok fazla almamalısınız; çünkü çok fazla sirke tüketmenin zararlı yan etkileri olabilir.
ÖZET
Elma sirkesinin yaygın olarak kullanılan dozu, günde 1 çay kaşığı ile 2 yemek kaşığı (5-30 mL) arasında değişmektedir. Ya yemeklerde kullanılmakta ya da suya karıştırılarak içilmektedir.
Sonuç
İnternette elma sirkesiyle ilgili birçok asılsız iddia vardır.
Bazı insanlar, enerjiyi arttırdığını sağlığa bin bir türlü yararı olduğunu söylemektedir.
Ne yazık ki bu iddiaların çoğunluğu bilimse dayanaktan yoksundur.
Tabiî ki bir şeyin bilimsel olarak kanıtlanmamış olması gerçek olmadığı anlamına gelmez. Birtakım rivayetlerin sonunda bilimsel kanıtlara kavuştuğunu da gördük.
Ne var ki yerinizde olsam sirke üzerine daha fazla araştırma yapılmasını beklemezdim çünkü doğal sağlık ürünleri ile ilgili tıbbî araştırmalar hem sayıca azdır hem de enderdir.
Elimizdeki az sayıda bulgu, elma sirkesinin denemeye değer bir gıda olduğunu göstermektedir.
En azından aşırı miktarda tüketmediğiniz sürece elma sirkesi sağlığınıza zarar vermez.
Ayrıca elma sirkesini temizlik maddesi olarak kullanabilir ya da onunla cildinize, saçınıza ağzınıza bakım yapabilirsiniz.
Bu tür kullanım biçimleri, kimyasallardan uzak durmak ve olabildiğince doğal ürünler kullanmak isteyen insanların ilgisini çekebilir. Sonuçta elma sirkesi sağlıklı ve doğal bir üründür. Ayrıca kilonuzu ve kan şekerinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir.
Ancak kimilerinin inandığı gibi, “her derde deva” bir tür “mucize” değildir.
