EYT düzenlemesinin ardından şimdi de çalışma hayatının en tartışmalı konularından biri yeniden gündeme taşındı: staj ve çıraklık sigortası mağduriyeti. Uzun süredir milyonlarca kişinin emeklilik sürecini geciktiren bu mesele, Meclis’e sunulması beklenen torba yasa ile köklü biçimde çözülebilir. Düzenlemenin kabul edilmesi halinde, staj süresince yapılan sigorta girişleri emeklilik başlangıcı olarak değerlendirilecek ve yüz binlerce kişiye erken emeklilik imkânı doğacak.
Peki staj sigortası neden bugüne kadar emeklilik başlangıcı olarak sayılmadı?
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi primleri iki temel başlıkta toplar:
▪ Kısa Vadeli Sigorta Kolları, iş kazaları ve meslek hastalıklarını kapsar.
▪ Uzun Vadeli Sigorta Kolları ise emeklilik için zorunlu olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarını içerir.
Staj ve çıraklık dönemlerinde yapılan sigortalar bugüne kadar yalnızca kısa vadeli sigorta kolları kapsamında değerlendirildiği için, bu süreçte ödenen primler emeklilik hesabına dahil edilmedi. Bu nedenle 16–17 yaşında sigortası başlayan milyonlarca kişi, “Adıma prim yattı ama başlangıç sayılmadı” diyerek yıllardır mağduriyet yaşıyor.
Yeni Torba Yasayla Ne Değişecek?
Gündemdeki torba yasa, uzun süredir devam eden bu adaletsizliği ortadan kaldırmayı hedefliyor. Yeni düzenlemeye göre:
- Staj ya da çıraklık sigortasının yapıldığı tarih, emeklilikte sigorta başlangıcı olarak kabul edilecek.
- Prim gün sayısı değişmese bile, sigorta başlangıcının öne çekilmesiyle emeklilik tarihi erkene alınacak.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Ahmet Yılmaz, bu adımın teknik değil, adalet temelli bir düzenleme olduğuna dikkat çekiyor:
“Devletin gözetiminde ilk kez çalışan bir kişi, o günü doğal olarak sigorta başlangıcı olarak kabul etmek istiyor. Bu düzenleme, EYT’de olduğu gibi binlerce kişiye yeni bir hak kazandırabilir; sistemin dengelerini tamamen değiştirebilir.”
Kimler Yararlanabilecek?
Yasa yürürlüğe girdiğinde, birçok farklı çalışan grubu bu düzenlemeden yarar sağlayacak.
EYT Kapsamına Girecekler:
EYT yasası, 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi bulunanları kapsıyor. Örneğin 1998’de staj yapan ama 2000’de işe başlayan biri, şu an EYT’ye dahil olamıyor. Ancak düzenleme kabul edilirse, bu kişinin 1998’deki stajı sigorta başlangıcı sayılacak ve yaş şartı olmadan emekli olma imkânı doğacak.
Kadın Çalışanlara Çifte Avantaj:
Yeni düzenleme, kadın çalışanlar açısından da önemli bir hak doğuracak. Şu anda kadınlar yalnızca sigorta başlangıcından sonra yaptıkları doğumlar için borçlanma hakkı elde edebiliyor.
Eğer staj tarihi sigorta başlangıcı olarak kabul edilirse, daha önceki doğumlar da borçlanma kapsamına alınacak.
Örneğin, 1997’de staj yapan, 1998’de doğum yapan ve 2000’de işe başlayan bir kadın; mevcut yasaya göre 1998’deki doğumunu borçlanamıyor. Ancak yeni düzenleme yürürlüğe girerse, sigorta başlangıcı 1997 sayılacağından 1998 doğumu için borçlanma hakkı kazanacak. Bu da yaklaşık 720 gün prim kazandırarak erken emeklilik yolunu açacak.
