Son yıllarda Kuzey Amerika’da somon balıkları çok azaldı. Bununla birlikte balık tüketimi tam aksine artış gösterdi. 2050 yılına kadar ise balık tüketiminin yaklaşık iki katına çıkması bekleniyor. Bununla bağlantılı olarak su ürünlerindeki üretimin artırılması için bazı girişimler ortaya çıktı. Atlantik somununun genetiğini, bir biyomühendislik çalışması ürünü olarak değiştirmeyi amaçlayan bir girişimden bahsediyoruz.
Bu yolla balık üretimi için Arjantin, Brezilya ve Çin’e deneme izni verildi. İlk mahsullerin 2020’nin son aylarında tüketime hazır olması bekleniyor.
Genlerini 2 farklı balıktan alıyor
Genetiği değişen bu somon, aslen iki farklı yenilebilir balığın DNA ‘sının enjekte edildiği bir balıktır (Genetically Modified Fish). Genetik olarak modifiye edilmiş bu somon balığının şu anki haline uzandığı yolun başlangıcı, 1980’lere dayanıyor. Her şey Garth Fletcher adında bir fizyoloğun fareleri genetik olarak değiştirmek için çalışmaları olduğu ve bunun somon balıkları için geçerli olup olmadığını düşünmesiyle başladı. Balıkların büyüme hormonlarının bazı mevsimlerde çok aktif, diğer dönemlerde daha az olduğunu fark ettiğinde buradan hareketle, somonların genetikleriyle oynayarak bu hormonların her zaman aktif olmasını sağlamayı düşündü. Yaptığı çalışmalar sonucunda bundan iki sene öncesinde, bir somonun normalde 30 ayda ulaştığı erişkinliğe, 16 ila 18 ayda ulaştığını fark etti. Yani önemli ölçüde başarılı diyebiliriz, kullandığı yem bile yüzde 25 oranında azalmıştı.
ABD’deki, Atlantik somonlarının nesli tehlikede. Şu anda daha çok Şili, Kanada ve Norveç gibi ülkelerden ithal edilmekte. Planlandığı üzere 2020 yılının sonlarına doğru GM balıklarıyla ilgili yapılan çalışmalar yolunda giderse bu durum değişecektir.
Bahsettiğimiz üzere somon balıklarının genetiğini değiştirip elde edilen ürünü artırma düşüncesi onlarca yıldır süregelen bir şey. İstenen sonuçlar alındığı takdirde uzun vadede yaratacağı etkiyi şu an için tahmin etmek pek mümkün değil. Balık tüketiminin artışı hızla yükselirken, insanoğlu buna getirilebilecek her türlü çözümü kabullenecektir elbet. Uygulamanın olumlu veya olumsuz sonucunu tam olarak görebilmek ise onlarca yıl sürebilir…
Sizce artan balık tüketiminden ötürü, balık cinslerinin ve miktarlarının azalmasının önüne başka hangi yollarla geçebiliriz?
