Endojen kollajen vücut tarafından sentezlenen doğal kollajendir. Ekzojen kollajen sentetiktir. Takviyeler gibi harici bir kaynaktan gelir. Bu yazımızda sizler için “Kollajen nedir?” sorusunu cevaplandıracağız.
Endojen kollajen çok sayıda önemli fonksiyona sahiptir. Bozulma ve tükenme birçok sağlık problemiyle bağlantılıdır. Eksojen kollajen, vücut dokularının onarımı dahil, tıbbi ve kozmetik amaçlı kullanılır.
İşte kolajen hakkında bazı önemli noktalar. Daha fazla detay ana makalede.
- Kolajen vücutta, özellikle ciltte, kemiklerde ve bağ dokularında ortaya çıkar.
- Bazı gram-kollajen fibril tipleri, gram için gram gibi, çelikten daha güçlüdür.
- Kollajen üretimi yaş ve sigara içme ve UV ışığı gibi faktörlere maruz kalma ile birlikte azalır.
- Kolajen, kollajen pansumanlarında yara bölgelerine yeni cilt hücreleri çekmek için kullanılabilir.
- Kollajen seviyelerini arttırdığını iddia eden kozmetik losyonlarının, kollajen molekülleri cilt yoluyla emilemeyecek kadar büyük olduğu için bunu yapma olasılığı düşüktür.
Tip 1 ve Tip 2 Kollajen
Kollajen, insan vücudundaki proteinin üçte birini oluşturan sert, çözünemeyen ve lifli bir proteindir. Çoğu kollajende, moleküller uzun, ince fibriller oluşturmak üzere bir araya getirilir.
Bunlar destekleyici yapılar olarak hareket eder ve hücreleri birbirine bağlar. Cilde güç ve esneklik kazandırır. En az 16 farklı kollajen tipi vardır, ancak bunların yüzde 80 ila 90’ı 1. 2. ve 3. tiplere aittir. Bu farklı tipler farklı yapı ve fonksiyonlara sahiptir. İnsan vücudundaki kollajenler güçlü ve esnektir. Tip 1 kollajen fibrilleri özellikle gerilebilirler. Gram için gram, çelikten daha güçlüdürler.
Tip 1 ve Tip 2 Kollajen Ne İşe Yarar?
Kolajen, çeşitli hücreler tarafından, ancak esas olarak bağ dokusu hücreleri tarafından salgılanır.
Hücre dışı matriste bulunur. Bu, vücut dokularının fiziksel özelliklerini belirleyen karmaşık bir makromolekül ağıdır. Bir makromolekül, çok sayıda atom içeren bir moleküldür.
Dermiste veya cildin orta tabakasında, kollajen, üzerine yeni hücrelerin büyümesi için fibroblast adı verilen lifli bir hücre ağı oluşturmaya yardımcı olur. Aynı zamanda ölü cilt hücrelerinin yenilenmesinde ve onarılmasında rol oynar.
Bazı kollajenler, böbrekler gibi vücuttaki hassas organlar için koruyucu kaplama olarak işlev görür. Yaşla birlikte vücut daha az kollajen üretir. Derinin yapısal bütünlüğü azalır. Kırışıklıklar oluşur ve eklem kıkırdakları zayıflar. Kadınlar menopozdan sonra kollajen sentezinde gözle görülür bir azalma yaşar. 60 yaşına gelince, kollajen üretiminde makul bir düşüş
Kollajen Kullanım Alanları
Kolajen yeniden emilebilir. Bu, parçalanabileceği, dönüştürülebileceği ve vücuda geri alınabileceği anlamına gelir. Aynı zamanda, sıkıştırılmış katılar veya kafes benzeri jeller halinde de oluşturulabilir.
Çok çeşitli işlevleri ve doğal olarak oluşması, klinik olarak çok yönlü ve çeşitli tıbbi amaçlar için uygun olmasını sağlar.
Tıbbi kullanım için kolajen insanlardan, ineklerden, domuzlardan veya koyunlardan elde edilebilir.
Cilt dolguları
Kolajen enjeksiyonları cildin kıvrımlarını iyileştirebilir ve çöküntüleri doldurabilir.
Kolajen içeren dolgular kozmetik olarak yüzeydeki çizgileri ve kırışıklıkları gidermek için kullanılabilir. Ayrıca belirgin bir kesik olmadığı sürece izleri de iyileştirebilir.
Bu dolgu maddeleri insanlardan ve ineklerden elde edilir. Herhangi bir alerjinin şiddetini önlemek için ineklerden gelen kollajen kullanılmadan önce cilt testleri yapılmalıdır.
Kolajen nispeten yüzeysel hacimleri doldurabilir. Daha geniş boşluklar genellikle yağ, silikon veya implantlar gibi maddelerle doldurulur.
Pansuman malzemesi olarak kullanımı
Kolajen yara bölgesini yeni cilt hücrelerini çekerek yaraların iyileşmesine yardımcı olabilir. İyileşmeyi arttırır ve yeni doku büyümesi için bir platform sağlar.
Kolajen pansumanlar şu tür iyileşmelere yardımcı olabilir:
- diğer tedavilere cevap vermeyen kronik yaralar
- idrar veya ter gibi vücut sıvılarını dışarı atan yaralar
- farklı dokular üzerinde büyüyen granül yaralar
- ölen veya çürüyen yaralar
- kısmi ve tam kalınlıktaki yaralar
- ikini derecede yanıklar
- deri bağış bölgeleri ve deri nakilleri
Kolajen pansumanları üçüncü derece yanıklar, kuru kabuklarla kaplanmış yaralar veya ineklerden elde edilen ürünlere duyarlı olabilecek hastalar için önerilmez.
Güdümlü doku onarımı
Kollajen bazlı membranlar, spesifik hücre tiplerinin büyümesini teşvik etmek için periodontal ve implant tedavisinde kullanılır. Ağız cerrahisinde, kollajen engelleri, diş eti çevresindeki hızlı büyüyen hücrelerin dişte bir yaraya göç etmesini önleyebilir. Bu önleme, diş hücrelerinin yenilenme şansının olduğu bir alanı korur.
Kolajen bazlı membranlar bu durumlarda iyileşmeye yardımcı olabilir ve yeniden emilebilirler, bu nedenle bu bariyerin ana ameliyattan sonra cerrahi olarak çıkarılması gerekmez.
Vasküler protezler
Donörlerden gelen kollajen doku greftleri periferik sinir rejenerasyonunda, vasküler protezlerde ve arter onarımında kullanılmıştır. Kollajen protezlerin insan vücudu ile uyumlu olmasına rağmen, bazılarının trombojenik olduğu veya kanın pıhtılaşmasına neden olabileceği bulunmuştur.
Kireçlenme tedavisi
Kollajen takviyeleri veya formülasyonları kireçlenme tedavisinde yardımcı olabilir. 2006’da yapılan bir inceleme, kollajen içeren takviyelerin, kireçlenme hastalarında ağrılı semptomları azaltmaya ve eklem fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olduğunu buldu. Takviyeler emildikçe, kıkırdakta kollajen birikir ve bu hücre dışı matrisin yeniden oluşturulmasına yardımcı olur. Ancak yapılan tüm çalışmalar bu bulguları desteklememiştir.
Cildin yeniden canlandırılması
Kremler ve tozlar dahil olmak üzere kollajen içeren birçok ürün, vücuttaki kollajen seviyelerini artırarak cildi canlandırdığını iddia eder. Kollajen molekülleri cilt tarafından emilemeyecek kadar büyük olduğu için bu mümkün değildir. Herhangi bir yarar muhtemelen bu ürünlerin nemlendirici etkilerinden kaynaklanmaktadır. Doğrudan kollajeni arttırmazlar.
Bu tür tedaviler de ilaç olarak sınıflandırılmaz, bu yüzden etkinlikleri ile ilgili herhangi bir iddia bilimsel olarak kanıtlanmış olmak zorunda değildir. Bu ürünleri kullanırken dikkatli olunmalıdır.
Kollajen Kaybı Nasıl Önlenir?
Lazer tedavisi, kollajen, elastin ve melanin büyümesini uyarabildiğinden, çatlak izlerini tedavi etmeye yardımcı olabilir.
Sağlıklı bir diyet vücudun kollajen üretmesine yardımcı olabilir.
Kollajen oluşumunu destekleyebilecek besinler şunlardır:
- Prolin: Yumurta akı, et, peynir, soya ve lahanada bulunur.
- Antosiyanidinler: Böğürtlen, yaban mersini, kiraz ve ahudududa bulunur.
- C Vitamini: Portakal, çilek, biber ve brokolide bulunur.
- Bakır: Kabuklu deniz hayvanlarında, fındıkta, kırmızı ette ve bir miktar içme suyunda bulunur.
- A Vitamini: Hayvansal kaynaklı gıdalarda ve bitkisel gıdalarda beta karoten olarak bulunur.
Kollajene Neler Zarar Verir?
Bazı faktörler vücuttaki kollajen seviyelerini tüketebilir. Onlardan kaçınmak cildi daha uzun süre sağlıklı tutabilir.
- Yüksek şeker tüketimi: Yüksek şeker diyeti, kan şekerlerinin gelişmiş glikasyon son ürünleri (AGE’ler) adı verilen yeni moleküller oluşturmak için proteinlere bağlandığı bir işlem olan glikasyon oranını arttırır.
- Sigara içmek: Tütün dumanında bulunan birçok kimyasal madde ciltte hem kolajen hem de elastine zarar verir. Nikotin ayrıca cildin dış katmanlarındaki kan damarlarını daraltır. Bu, cilde besin ve oksijen verilmesini azaltarak cilt sağlığını tehlikeye atar.
- Güneş Işığı: Güneş ışığındaki ultraviyole ışınlar, kolajenin daha hızlı parçalanmasına neden olur, kolajen liflerine zarar verir ve anormal elastinin birikmesine neden olur. Güneş ışığındaki UV ışınları dermisteki kollajene zarar verir ve cilt yanlış şekilde yeniden yapılandırılarak kırışıklıklar oluşur.
- Otoimmün hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıklar, antikorların kollajeni hedef almasına neden olur.
- Genetik değişiklikler hücre dışı matrisi etkileyebilir. Üretilen kollajen daha düşük olabilir veya işlevsiz, mutasyona uğramış kollajen olabilir.
- Yaşlanma süreci, kollajen seviyelerinin zamanla doğal olarak tükenmesine neden olur. Bunu önlemenin yolu yok.
Tütün ürünlerinden ve aşırı güneşe maruz kalmaktan kaçınmak ve sağlıklı bir diyet ve egzersiz rejimi uygulamak, cildin, kemiklerin, kasların ve eklemlerin daha uzun süre sağlıklı kalmasını sağlayarak görünür yaşlanmayı azaltmaya ve kollajenin korunmasına yardımcı olabilir.
